Op woensdag 11 juni was het voor het eerst International Franchise Day: een mooie aanleiding om stil te staan bij een belangrijk en zichtbaar onderdeel van de Nederlandse economie: franchise. Met meer dan 900 ketens, zo’n 35.000 franchisevestigingen en ruim 400.000 medewerkers speelt franchise een grote rol in het dagelijks leven én het straatbeeld van Nederland.

De meeste mensen hebben de afgelopen jaren weleens iets meegekregen over franchising. Misschien las u over de snelle opkomst van nieuwe, succesvolle formules zoals Ekmekci, de Zorgbutler of Live Escape, of over de moeilijkheden waarin gevestigde namen terechtkwamen – denk bijvoorbeeld aan Blokker of Handyman. Ook conflicten tussen franchisegevers en franchisenemers halen regelmatig het nieuws, en vinden hun weg naar de rechtbank. Jaarlijks worden er tientallen rechterlijke uitspraken gepubliceerd over geschillen binnen franchiserelaties.

Hoewel het aantal rechtszaken niet spectaculair lijkt toe te nemen, verandert wél de inhoud van deze geschillen. Dat heeft alles te maken met de invoering van de Wet Franchise in januari 2021. Deze wet kwam er na jaren van discussie en lobby, met als doel de franchisenemer – doorgaans de zwakkere partij – beter te beschermen en zo een evenwichtiger samenwerking in de franchiserelatie te bevorderen. Kernbegrippen als transparantie, overlegverplichtingen en instemmingsrechten werden wettelijk verankerd.

De Wet Franchise bestaat binnenkort vijf jaar. Volgens de wet zelf (Artikel IIa*) moet zij uiterlijk op 1 januari 2026 worden geëvalueerd. Die datum nadert snel, maar vooralsnog ontbreekt publieke duidelijkheid over óf en de manier waarop deze evaluatie zal plaatsvinden. Dat is opmerkelijk, want bij de totstandkoming van de wet was er veel debat over de verwachte werking en effectiviteit ervan. Lees bijvoorbeeld onze blogs op deze site uit de betreffende periode (hier en hier). Een zorgvuldige evaluatie is dan ook van groot belang. Niet alleen om te toetsen of de wet daadwerkelijk de beoogde doelen bereikt, maar ook om vast te stellen of dat gebeurt op een manier die voor alle betrokken partijen werkbaar en betaalbaar is.

De komende periode zullen wij op deze plek een reeks korte blogs publiceren waarin we nader ingaan op deze aanstaande evaluatie. We bespreken onder andere hoe zo'n evaluatie eruit zou kunnen zien, welke elementen daarin zeker aan bod moeten komen, en wat wij – op basis van media-analyses, rechtspraak en contacten met de praktijk – nu al kunnen zeggen over de effecten van de wet.

International Franchise Day was bedoeld om wereldwijd aandacht te vragen voor het belang van franchise. Wij grijpen deze dag aan om de aandacht te vestigen op een belangrijk vraagstuk: de toekomst en werking van de Nederlandse Wet Franchise. Want of u nu een ondernemer, jurist, beleidsmaker of gewoon geïnteresseerde burger bent – de vraag of deze wet doet wat zij belooft, gaat ons allemaal aan. Kortom, u hoort nog van ons!

* Artikel IIa in het Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden jaargang 2020 (251) zegt: “Onze Minister van Economische Zaken en Klimaat zendt binnen vijf jaar na de inwerkingtreding van deze wet aan de Staten-Generaal een verslag over de doeltreffendheid en de effecten van deze wet in de praktijk, waarbij in het bijzonder aandacht wordt besteed aan de effecten van deze wet op de groei van de franchisesector, de ruimte voor innovatie en de samenwerking binnen die sector”.

Authors: Maryse Brand - m.j.brand@rug.nl & Evelien Croonen - e.p.m.croonen@rug.nl

With support from: Dilara Kokturk, Honours Bachelor studente van de Faculteit Economie & Bedrijfskunde