Er zijn geen twee studies die zo ver uit elkaar liggen als Nederlands en natuurkunde. Na mijn examens besloot ik daarom om juist die twee studies met elkaar te combineren. Toch blijken ze vele malen dichter bij elkaar te liggen dan ik als zesdeklasser dacht. Tot mijn grote verbazing duiken bij Nederlands verzamelingenleer, formules en Fouriertransformaties op.

Bij Nederlands leerde ik dat het soms handig is om natuurlijke taal uit te drukken in wiskundige formules, bijvoorbeeld als een zin meerdere betekenissen kan hebben. Die dubbele betekenissen zouden ook nog wel eens tot miscommunicaties kunnen leiden, dus wil je een manier om onderscheid te maken. De zin “iedereen knuffelt iemand” kan zowel betekenen dat iedereen een ander persoon knuffelt, maar ook dat heel veel mensen één en dezelfde persoon aan het knuffelen zijn. Zoals je aan de voorgaande zinnen misschien gemerkt hebt, zijn dit soort onderscheiden soms best lastig om in normale taal uit te leggen. Vertaal je “iedereen knuffelt iemand” naar formules, dan krijg je twee duidelijk verschillende formules. Onderscheid gemaakt, probleem opgelost!

Met dit systeem kan je ook aantonen of een bepaalde uitspraak wel of niet waar is. Wanneer is “een man voetbalt” namelijk waar? Nou, wanneer er binnen jouw verzameling personen tenminste één persoon x is die een man is en voetbalt. In formules gezegd: x(MxVx). Dit soort taal en formules stonden natuurlijk niet op mijn bingokaartje met verwachtingen voor de opleiding Nederlands.

Mathematische magie… of toch nie?

Soms hoef je veel minder ver te zoeken om de link met de natuur- en wiskunde te vinden. Zo leerden we bij klankleer over geluidsgolven, hun kenmerken en hoe we die moesten aflezen uit een oscillogram (een diagram waarop de uitwijking wordt uitgezet tegen de tijd). Een paar weken daarvoor had ik bij natuurkunde met een dergelijk oscillogram nog de snelheid van het licht bepaald, dus hier was ik op bekend terrein. 

Maar het gaat soms ook de andere kant op: wat ik bij klankleer leerde kennen als de ‘mathematische magie’ om een spraaksignaal op te delen in verschillende frequenties kwam ik onlangs weer tegen in een vak over differentiaalrekening (al werd het daar niet als magie, maar als een fikse integraal gepresenteerd…). Met behulp van dit soort wiskunde kan een computer bijvoorbeeld achterhalen welke klanken je allemaal zegt, waardoor ik ineens begreep hoe automatische ondertitelingen en Siri werken. Als je dan toch kilometerslange integralen moet oplossen, is het tenminste fijn als je weet waarvoor ze in de echte wereld dienen.

En de literatuur dan?

Ook in de letterkunde kom je soms de natuurwetenschap tegen. Er zijn genoeg schrijvers die in hun werk (al dan niet kloppende) verwijzingen maken naar bijvoorbeeld de relativiteitsleer of de kwantummechanica. Je zou je ook kunnen afvragen in hoeverre de manier waarop Vondel in Lucifer de hemel omschrijft matcht met de 17e -eeuwse (of 21e-eeuwse) kennis van de kosmologie.

Een ander typisch onderdeel van bètastudies is programmeren. Ook dit kan je bij Nederlands terugvinden: eerder verscheen al een blog van Hidde van Deemter over hoe hij de computer gebruikte om toneelteksten te analyseren, maar programmeerkennis wordt in de neerlandistiek onder andere ook gebruikt om de maker van Middelnederlandse handschriften te achterhalen of om te weten te komen hoe jonge kinderen taal leren.

Al met al zit er een veel groter raakvlak tussen Nederlands en natuurkunde dan ik aan het begin van het jaar had verwacht. Mocht je geen wiskundeknobbel hebben, laat dit je dan niet afschrikken – je kan deze studie prima halen zonder. Maar mocht je als NT’er bang zijn dat je bij Nederlands je bèta-ei niet kwijt kan, weet dan dat je (als je een beetje goed zoekt) ook hier regelmatig de natuur- en wiskunde tegen het lijf kan lopen.