Academische opleiding leraar basisonderwijs

Fabienne Nieuwkamp, vierdejaars AOLB en Commissaris Onderwijs bij studievereniging ODIOM:

‘Ik kom uit een echte onderwijsfamilie. Mijn opa en oma en beide tantes uit hetzelfde gezin geven allemaal les. Zelf geef ik sinds de vierde klas van de middelbare school bijles bij een huiswerkbegeleidingsinstituut. Uitleggen, kennis overdragen, leerlingen verder helpen, dat vind ik heel erg leuk. Daarnaast ben ik geïnteresseerd in verdiepende vakken over leerstoornissen en ontwikkelingsachterstanden bij kinderen. Om die reden heb ik ook bewust een halfjaar stage gelopen in het speciaal basisonderwijs. Het is super mooi dat de AOLB dit allemaal biedt!
Ik vind het fijn om uitgedaagd te worden en om feedback te krijgen. Daar leer ik van. Dat ik door mijn stages verschillende soorten scholen heb leren kennen, vind ik echt een verrijking. Mijn LIO-stage die ik vorig jaar heb afgerond, vond ik het mooiste onderdeel van mijn opleiding. Ik kon mijn eigen stijl daar goed ontwikkelen.
Toen ik in Groningen kwam studeren, ben ik gelijk lid geworden van studievereniging ODIOM om medestudenten te leren kennen. ODIOM is dé studievereniging voor Pedagogische en Onderwijswetenschappen en de AOLB. De vereniging organiseert sociale en gezellige activiteiten zoals excursies en het introductiekamp voor eerstejaars waar ik mijn studievriendinnen heb ontmoet. Momenteel doe ik een bestuursjaar als Commissaris Onderwijs bij ODIOM. Ik vind het interessant om mee te denken over het onderwijs binnen de AOLB en zo krijg ik een mooi kijkje achter de schermen van de faculteit. Dat is leuk en leerzaam, en een goede voorbereiding op de master Onderwijswetenschappen die ik na mijn bachelor wil gaan doen. Mogelijk kan ik dit combineren met één dag in de week voor de klas staan zodat ik mijn Pabodiploma al in de praktijk kan gebruiken.’

Ate Hamstra, derdejaars student AOLB, coördinator studentvoorlichtingsteam en student-assistent:

‘Op de basisschool had ik een leerkracht die heel betrokken was en die écht naar je luisterde. Zo’n leerkracht wil ik ook zijn: ik vind het belangrijk dat elk kind zich gezien en begrepen voelt.
Ik vind kinderen heel leuk, maar aanvankelijk was ik niet van plan om voor de klas te staan. Ik twijfelde tussen de studies Sociologie en Psychologie, in ieder geval wilde ik iets met Gedrags- en Maatschappijwetenschappen doen. Toen kwam ik de AOLB tegen en was ik verkocht: alles wat ik interessant vind, komt in deze opleiding samen. De theoretische vakken bieden de verdieping die ik zoek. Ik ben nieuwsgierig, wil zelf ontdekken waaróm iets zo is en ga altijd voor de uitdaging. Wat ik ook belangrijk vind, is dat je na deze opleiding zowel een hbo- als een universitair diploma hebt, plús vier jaar werkervaring. Dat vergroot je kansen op de arbeidsmarkt enorm.
Het is een drukke studie met veel contacturen. Ook heb je een grote verantwoordelijkheid: je staat al meteen in het eerste jaar een dag in de week voor de klas. Daardoor leer je ontzettend veel praktische vaardigheden en ook veel over jezelf.
Ik vind lesgeven in alle klassen leuk. Vooral het kleuteronderwijs heeft mij positief verrast; kleuters zijn een harstikke enthousiaste doelgroep! Ik merk dat het goed zou zijn en belangrijk is voor kinderen, in alle groepen van de basisschool, als er vaker een meester voor hun klas staat. Daar wil ik wel een lans voor breken.’

Drs. Guido Holvast, docent rekenen-wiskunde en stage- en studieloopbaanbegeleider:

‘Hoe geef je zo goed en zo effectief mogelijk rekenles? Dat is de kern van mijn vak, en dat leer ik onze studenten van de AOLB. Daarnaast is het belangrijk om je te verdiepen in de leerlijnen: hoe leren kinderen de tafels, breuken of tabellen aflezen? Hoe is de leerstof van groep 1 tot en met groep 8 opgebouwd? Rekenonderwijs aan kleuters is bijvoorbeeld compleet anders dan aan de andere groepen.
Tijdens het eerste college leg ik uit dat we in Nederland twee visies kennen op rekenen en wiskunde: de traditionele en de realistische reken- en wiskundedidactiek. De traditionele visie is leerkracht gestuurd: de meester of juf doet het voor, vervolgens doe je het samen en daarna doe je het alleen. Het realistisch rekenen laat leerlingen meer zelf ontdekken hoe het in elkaar zit. Twee totaal verschillende visies die allebei hun invloed hebben op ons rekenonderwijs. Als student moet je ze kunnen herkennen in de rekenmethode op je stageschool en moet je weten wat de plus- en minpunten zijn van beide visies.
Wat mij opvalt aan AOLB-studenten is dat ze heel gemotiveerd zijn. Ze bereiden zich goed voor, hebben een honger naar meer kennis, stellen kritische vragen en zoeken extra uitdagingen. Als oud schooldirecteur weet ik dat diversiteit in teams erg belangrijk is. Onze afgestudeerde academische leerkrachten bieden een waardevolle aanvulling op elk schoolteam.
We vragen veel van onze studenten, de werkdruk is hoog. Want die twee diploma's krijg je niet zo maar. Aan de andere kant levert de combinatie van Pabo en Pedagogische Wetenschappen je een schat aan kennis en (stage)ervaring op. Studenten waarderen de afwisseling van theorie en praktijk erg. 95 procent van de huidige studenten is dan ook zeer tevreden over de opleiding en 94 procent van onze alumni zegt dat ze opnieuw voor de AOLB zouden kiezen.’

Met een diploma van de Academische pabo (AOLB) gaan er veel deuren open in onderwijsland. Hoewel Marrit Wiersma (24) de opleiding deed met het idee om voor de klas te staan, werd ze al snel beleidsmedewerker bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Daar levert ze een mooie bijdrage aan kansengelijkheid in het onderwijs.

“Mijn moeder is werkzaam in het speciaal onderwijs. Als klein meisje mocht ik weleens met haar mee. Dat was mijn inspiratiebron om ook in het onderwijs te gaan werken. Door de combinatie van praktijk en wetenschap leek de Academische pabo mij de ideale opleiding. Ik had sterk het idee dat ik daarna voor de klas zou staan. Na mijn afstuderen deed ik dat ook een jaar, zodat ik de basis goed in de vingers kreeg. Toen ik ter verrijking een master Onderwijswetenschappen, richting Onderwijs en Innovatie deed, liep ik stage bij het ministerie van OCW. Dat beviel zo goed dat ik er na mijn master solliciteerde. Hier kan ik ook verschil maken in het onderwijs, op een andere manier dan voor de klas.”

Het beste voor alle kinderen
“Ik werk bij de directie Kansengelijkheid en Onderwijsondersteuning, waar ik samen met collega’s beleid maak voor onderwijsdossiers zoals hoogbegaafdheid, dyslexie en tolken en meeneembare voorzieningen. Wij streven ernaar het beste voor alle kinderen te organiseren, zodat ze optimaal profiteren van het onderwijs. Daarvoor kijk ik wat er speelt en wat daar vanuit het ministerie voor nodig is, zoals een maatregel of subsidie. Om goed aan te sluiten op het werkveld spreek ik met alle betrokken partijen, dus ik doe ook werkbezoeken bij scholen. Daar vinden ze het fijn dat ik praktische kennis heb van het onderwijs. Laatst bracht ik een bezoek aan de basisschool waar ik zelf een jaar heb gewerkt, omdat zij op een inclusieve manier onderwijs creëren voor (hoog)begaafde leerlingen. We wilden onderzoeken hoe zij het onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen vormgeven, en wat ze nog nodig hebben van het ministerie.”

Wetenschappelijke inzichten in de les
“Op de opleiding pasten we wetenschappelijke inzichten meteen toe in de klas. We verdiepten ons bijvoorbeeld in positive behaviour support: leerlingen aanzetten tot leren door het positieve gedrag te benoemen. Dus niet zeggen: ‘Wat vervelend dat het niet is gelukt’, maar benadrukken wat er wél goed gaat. In elke les die we gaven, probeerden we of zulke inzichten ook werkten voor onze eigen leerlingen. En dat werkte zeker! Door de verbinding van de praktijk met de wetenschap ben ik heel blij dat ik deze bachelor heb gekozen.”

Onderzoekende houding
“Iets heel belangrijks wat je ontwikkelt op de Academische pabo is een kritische blik. Als ik een onderzoeksconclusie lees, vraag ik me altijd af: hoe is dit onderzocht? Ook bekijk ik altijd hoe ik mijn eigen handelen kan aanpassen aan de hulpvraag van leerlingen. Als iets niet goed gaat, bekijk ik wat ik zélf anders kan doen. Als beleidsmedewerker heb ik nu nog steeds die onderzoekende houding. Ik probeer te kijken wat er nodig is om in te spelen op de hulpvragen uit de praktijk.”

*Foto gemaakt door Floor Catshoek

Ygerne Imhoff (28) deed de Academische pabo (AOLB), waarna ze verder studeerde aan twee masters. Het bereidde haar voor op een veelzijdige en uitdagende toekomst: ze geeft les aan kleuters aan de dr. Theun de Vriesskoalle in Feanwâlden, is er daarnaast intern begeleider én begeleidt als schoolopleider pabostudenten. Ook denkt ze mee over de onderwijskwaliteit.

“De Academische pabo is interessant doordat praktijk en theorie elkaar versterken. Enerzijds is er door stage en theorie focus op het ‘leerkracht worden’, met Pabo-vakken zoals taal, rekenen, wereldoriëntatie, drama en pedagogiek. Anderzijds krijg je bredere theoretische achtergronden en vaardigheden: een wetenschappelijke verdieping in de ontwikkeling van leerlingen, in zorg voor leerlingen met leer- en gedragsproblemen en ook statistiek en onderzoek. Eigenlijk volg je in vier jaar tijd twee opleidingen. En je kunt makkelijk doorstromen: na de Academische pabo studeerde ik verder aan een master pedagogische wetenschappen en een master onderwijswetenschappen.”

Verwondering in het kleuteronderwijs
“Tijdens de opleiding loop je in alle groepen stage. Zo kwam ik erachter dat ik kleuteronderwijs leuk vind. Je kunt kleuters veel leren, waarbij je kunt aansluiten bij de ontwikkeling van elk kind. En je kunt er je eigen creativiteit in kwijt, doordat je de invulling van de leerdoelen makkelijk kunt koppelen aan zelfgekozen thema’s. Bijvoorbeeld je samen met de kinderen verwonderen over hoe sneeuw ontstaat, of filosoferen over dino’s.”

Half jaar in het buitenland
“Als facultatief onderdeel van de studie ging ik ook een half jaar naar het Noorse Trondheim, waar ik vakken aan de universiteit volgde en op excursie ging naar scholen. Noorwegen heeft een inclusiever onderwijssysteem waarin alle kinderen naar dezelfde school moeten kunnen gaan, ondanks eventuele beperkingen. Ook viel op dat er veel buiten plaatsvindt, ze trekken er lekker op uit de natuur in. Binnen de Nederlandse Pabo’s ligt de focus natuurlijk op ons eigen onderwijssysteem. Het was interessant om ook eens te kijken hoe het in een ander land gaat.”

Focus op onderwijskwaliteit
“Hoewel ik kleuteronderwijs erg leuk vind, wist ik al vrij snel dat ik meer wilde dan alleen voor de klas staan. Mijn directrice gaf me op jonge leeftijd al kansen om mijn ambities te volgen. Zo ben ik als intern begeleider onder andere verantwoordelijk voor de leerlingenzorg bij ons op school en maak ik analyses van de toetsresultaten. Daarnaast denk ik graag mee over de onderwijskwaliteit op bovenschools niveau, waardoor ik het strategisch beleid mag vertalen naar concrete acties.
De Academische Pabo (AOLB) heeft me daar goed op voorbereid, omdat ik er leerde om met een kritische onderzoekende houding naar allerlei ontwikkelingen in het onderwijs te kijken. Kortgeleden werd bijvoorbeeld het digitale rekenen op tablets op veel scholen geïmplementeerd; voor de verwerking van de instructie komen sommige scholen daar nu toch van terug. Met mijn academische achtergrond onderzoek ik of dit soort onderwijsvernieuwingen een hype zijn of dat wetenschappelijk aangetoond is dat het daadwerkelijk bijdraagt aan de kwaliteit van het onderwijs.”

Jesper van Haastrecht (27) is alumnus van de AOLB. Deze academische pabo-opleiding was voor hem de ideale combinatie van een studie tot leerkracht in het basisonderwijs en een wetenschappelijke verdieping. De extra kennis die de AOLB biedt over gedrag en leerproblemen zet hij nu in op zijn werkplek in het speciaal basisonderwijs.

“Ik kom uit een echte onderwijsfamilie: mijn beide ouders zijn ook leerkracht. Na mijn vwo wilde ik ook iets in die richting doen, maar op vwo-niveau kom je dan al snel uit bij sociologie of bewegingswetenschappen. Dat is niet hetzelfde als voor de klas staan. Maar toen kwam ik erachter dat er ook een academische pabo is: een mix van wetenschappelijk onderwijs en praktijkvakken uit de pabo. Op de meeloopdag zag ik: dit is het beste van twee werelden.”

Twee diploma's
“Wat mij vooral aansprak was de variatie. De ene dag sta je te kleien in een praktijkles, de andere dag volg je in een collegezaal het vak onderwijspsychologie. En na vier jaar heb je twee diploma's: voor de pabo en voor pedagogische wetenschappen. Je kunt dus nog kiezen of je voor de klas wilt of liever de onderwijswetenschappen of orthopedagogiek in.”

Speciaal basisonderwijs
“Stagelopen vond ik het allerleukst. Dat doe je meteen vanaf jaar 1. In het begin kijk je nog vooral wat er op je afkomt, maar je brengt steeds meer diepgang in je lessen. Via stages en meeloopdagen kwam ik erachter dat de sbo-doelgroep mij aantrok. Ik vind het tof dat kinderen die in het regulier onderwijs vastlopen toch hun plezier in het onderwijs terugvinden binnen het sbo. Het is een diverse doelgroep met gedrags- en leerproblemen, van ADHD tot hechtingsstoornissen. In het reguliere onderwijs zijn deze kinderen vaak buitenbeentjes. Dan is het mooiste wat je dus kunt horen, dat ze hier weer met een lach naar school gaan.”

Verdieping in zorg
“In de AOLB zit een verdieping in zorg en leren. Je leert wat kinderen nodig hebben om te leren, en dus ook wat je kunt doen voor kinderen die in het reguliere onderwijs niet meekomen. De opleiding gaf me een onderzoekende houding ten opzichte van de manier waarop het onderwijs wordt ingericht. Het valt mij bijvoorbeeld op dat veel scholen, ook de onze, bepaalde vakken altijd op hetzelfde tijdstip geven. Terwijl kinderen niet de hele dag hetzelfde concentratieniveau hebben. Bijvoorbeeld door het bioritme of door uitgewerkte medicatie, wat bij ons op school veel voorkomt. Mijn aangeleerde kritische houding leverde het idee op om de roosters zo in te richten dat alle leerlingen ieder vak goed kunnen volgen. De opleiding heeft me dus heel goed voorbereid op dit werkveld.”