Jan Kommandeurprijs: van vervrouwelijking bij fruitvliegjes tot de Wet van Hubble

Het lijkt een 1 april grap: mannelijke fruitvliegjes worden vrouwelijker dankzij stoffen uit de anticonceptiepil, die in het oppervlaktewater aanwezig zijn. Toch is het bittere ernst, toonden de winnaressen van de Jan Kommandeurprijs aan bij de prijsuitreiking op 1 april. De Jan Kommandeurprijs is de prijs van het Betasteunpunt voor de beste profielwerkstukken in de VWO-profielen Natuur & Gezondheid en Natuur & Techniek.

De drie winnaressen hebben onderzoek gedaan naar het effect van het werkzame bestanddeel uit de anticonceptiepil op de groei en mogelijke geslachtsverandering van mannelijke fruitvliegjes. Nog nooit eerder is de fruitvlieg in dit verband bestudeerd en de groep heeft dan ook gewerkt aan de grenzen van het weten. Zij toonden aan dat mannelijke fruitvliegjes meer vrouwelijke kenmerken vertoonden bij oplopende hormoonconcentraties in de voedingsbodem. Ook zagen zij een verschuiving van de sex ratio naar het vrouwelijk geslacht, oftewel: meer vrouwelijke nakomelingen dan normaal.

De tweede prijs werd in de wacht gesleept met een onderzoek dat getuigde van een groot doorzettingsvermogen: 9 docenten werden 2 jaar lang gevolgd om het effect van verschillende hardloopschema’s op hun conditie te bepalen.

De derde prijs ging naar een herberekening van de leeftijd van het heelal, met de Wet van Hubble, aan de hand van een recente dataset van verre sterrenstelsels.

De winnaars mogen hun onderzoek op de ICYS, International Conference of Young Scientists, meten met  het werk van scholieren uit 18 verschillende landen.