Orthopedagogiek

Het waren lange dagen die Anne maakte voor haar stage bij Kinnik, kind en jeugd GGZ. Kinnik, onderdeel van GGZ Friesland, begeleidt en behandelt kinderen en jongeren tot 15 jaar die complexe problemen ervaren en daardoor vastlopen in hun ontwikkeling. Kinnik is Fries voor 'dat kan ik'.

Van januari tot juli reisde Anne vier dagen per week heen en weer naar Leeuwarden. Soms met de trein, vaak reed ze mee met collega’s die ook in Groningen wonen. ‘Met het studentenleven was ik na mijn bachelor wel al een beetje klaar. De stage was prima te combineren met de studie, mijn sociale leven en mijn sport, handbal.’

Anne Wiegerinck is een positieve, toegankelijke vrouw van 24 jaar. “Een aanpakker”, “flexibel” en “empathisch”, zo omschrijft ze zichzelf. ‘Eigenlijk alles wat ik bij Kinnik gedaan heb vond ik leuk om te doen, maar soms was het ook best vermoeiend. Je doet zóveel indrukken op.’

Van feestje naar baan
Al voor de zomer vroeg de opleiding aan haar ingeschreven studenten een selectie van tien stageplekken uit ongeveer tachtig stage-instellingen te maken. Er waren toen veel meer studenten dan er stageplekken waren. Die plekken werden willekeurig toegewezen. Anne had daarbij geen geluk, maar ze herinnerde zich een feestje van twee jaar daarvoor. “Daar sprak ik iemand die bij Kinnik werkte. Zij vroeg of ik een stageplek zocht, maar toen zat ik nog in de bachelor. Dus toen ik een stageplek moest zoeken, heb ik haar weer benaderd. Zo kwam ik op gesprek bij Kinnik.”

Anne had al vaker met kinderen en jongeren gewerkt. ‘Ik vind het een heel leuke groep om mee te werken. Ik denk dat ik me kan goed kan verplaatsen in hun beleving en ik maak snel contact met kinderen en jongeren.’ Inmiddels heeft ze bij Kinnik een contract voor een jaar ondertekend. Ze begint er eind september als orthopedagoog.

De polikliniek
‘Bij psychiatrie wordt vaak aan opnames of hele gekke of heftige casussen gedacht. Mijn stage was op een polikliniek. Dat betekent dat er geen sprake is van verblijf. Op de polikliniek bij Kinnik kan het ook gaan over of er bijvoorbeeld sprake is van Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), of Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Er komen kinderen en jongeren met diverse klachten zoals somberheid, trauma of ontwikkelingsproblematiek.

Wekelijks is er een multidisciplinair overleg. Dan bespreken de arts, de psychiater, de klinisch psycholoog, de orthopedagogen en de (gz-)psychologen alle intakes van die week. Als team kijken ze of er iets over het hoofd gezien is en of er aanvullingen zijn op de voorgestelde aanpak. In haar stage op de polikliniek bekwaamde Anne zich in taken als intakes doen, verslagen schrijven, gesprekken met ouders houden, diagnostische tests afnemen, behandelplannen opstellen en behandelingen geven.

Met haar begeleiders Liz (GZ-psycholoog) en Nina (orthopedagoog in opleiding tot GZ-psycholoog) besprak Anne wekelijks wat er gebeurd was. Daarnaast gaven Liz en Nina feedback op de verslagen die Anne geschreven had. En als er iets was waar Anne mee zat of waar ze tegen aanliep, kon ze dat in die begeleidingsmomenten met hen bespreken. ‘Maar ik kon tussendoor ook altijd van alles vragen. De begeleiding was echt heel goed. En het was fijn dat ik twee begeleiders had. Er was altijd iemand beschikbaar.’

‘Is het wel fijn voor cliënten om er een stagiair bij te hebben?’
Dat vroeg Anne zich toen ze net begonnen was wel eens af. Het verbaasde haar best een beetje dat de meeste cliënten aangaven dat ze het prima vonden als ze erbij kwam. ‘In het begin observeerde ik vooral, later mocht ik steeds meer doen. Meestal liep ik met een van mijn begeleiders mee, maar als een andere collega iets interessants had, dan vroegen ze vaak of ik daarbij wilde zijn. Ik moest daar wel keuzes in maken.

In het begin speelde soms onzekerheid. ‘Wie ben ik nou eigenlijk? Ik ben ook maar een student die hier stageloopt.’ Zo voelde het dan, vertelt ze. ‘Bijvoorbeeld als ik een advies moest geven aan ouders die twintig jaar ouder waren, terwijl ik zelf geen ervaring heb met het opvoeden van een kind. Ouders denken waarschijnlijk helemaal niet zo. Ze waren vaak heel open en vertelden best veel. Door veel te doen ben ik zekerder geworden van bepaalde vaardigheden en de kennis die ik bezit.’

‘Het is niet vanzelfsprekend dat alles altijd maar goed gaat’
‘De verhalen die ik soms hoorde, konden ook wel confronterend zijn. Ik ben me er tijdens deze stage heel erg bewust van geworden dat het niet vanzelfsprekend is dat alles altijd maar goed gaat. Ik kom uit een fijn gezin, waar bijvoorbeeld nooit sprake is geweest van financiële zorgen. Ik heb ik mijn leven weinig tegenslagen gehad en mijn studie loopt eigenlijk altijd goed. Natuurlijk zijn er wel eens dingen.’ Annes stem daalt een beetje. ‘Maar niets zoals sommige andere mensen meemaken. Dat ik dacht “Wacht even, jij bent twaalf. Hoezo denk jij aan zelfdoding?” of “Waarom denk je aan zo dun mogelijk zijn als je nog maar een kind bent?”

Op de werkplek is het specifieker
Anne merkte dat wat ze doet op de werkplek veel specifieker is dan wat ze in de opleiding krijgt. ‘Die is wat algemener.’ Ze herkende veel theorie van het vak psychopathologie. ‘Daar doe je kennis op over de stoornissen en de bijbehorende criteria zoals die in de DSM zijn vastgelegd. Dat gebruik je bij het diagnosticeren. Ik vond het interessant om te zien hoe stoornissen zich in de praktijk kunnen uiten. Ik wilde in mijn stage de aantekening Diagnostiek halen. Dat is gelukt. Je moet dan drie casussen vanaf intake tot aan behandeling doen, voor zover dat mogelijk is.’

Naast meekijken bij verschillende behandelingen, mocht Anne ook zelf behandelingen doen. Een van haar begeleiders gaf een groepsbehandeling voor depressie. Daar mocht Anne ook wat stukjes van doen. En de 8-weekse behandeling ‘Zelf plannen’ gericht op kinderen met ADHD gaf Anne in haar stage zelfstandig.

‘Het afnemen van een test is echt een praktische vaardigheid.’
Om vertrouwd te raken met verschillende testen, kunnen studenten testen lenen in de testotheek van de faculteit.‘ Zo kun je ook het afnemen van testen op medestudenten oefenen. Ik heb dat trouwens niet gedaan. Een test afnemen bij een medestudent of bij een druk, jong kind of bij een jongere van 15 met klachten is natuurlijk heel anders. Je leert het echt in de praktijk.’

‘Ik zie wel groeimogelijkheden in mijn gespreksvaardigheden.’
Het viel haar op dat ze af en toe wat te afwachtend was als ze bij een gesprek zat. ‘Ik ben wel van de kat uit de boom kijken. En het was makkelijk om niets te vragen als degene bij wie ik meekeek alle vragen stelde. Soms stelde ik dan wel een klein vraagje.’ Anne ziet ook de andere kant van haar voorzichtigheid: ‘Het is niet eenvoudig, helemaal als het een gevoelig gesprek is. Dan is het moeilijk om in te breken. Maar ik vond dat ik soms wat meer het initiatief kon nemen. Ik heb dat toen met mijn begeleiders besproken. We hebben daar afspraken over gemaakt, en toen ging het gemakkelijker.’

Wel vindt ze dat ze nog erg bezig was om het vragenlijstje af te werken. ‘Als ik een antwoord kreeg, was ik al bezig met de volgende vraag die ik moest stellen, zonder dat ik het antwoord echt tot me had genomen. Het is niet de bedoeling dat je alleen maar bij dat lijstje blijft. Dus ik mag ook wel wat meer doorvragen en niet altijd genoegen nemen met het antwoord dat gegeven wordt.’

Anne heeft veel zin om in september bij Kinnik aan de slag te gaan. ‘GGZ Friesland is een werkgever waar ik veel kan leren. Ik wil eerst vooral hier blijven werken en veel ervaring op doen als orthopedagoog. En later misschien opgaan voor GZ-psycholoog.’

Mijn naam is Mart Analbers. Ik heb gekozen voor de master Orthopedagogiek omdat je daar het meeste contact hebt met kinderen. Ik heb kinderen altijd al leuk gevonden: ze zijn vrolijk en onbevangen, nemen de wereld nog niet te serieus. Ik wilde aan de RUG studeren vanwege de stad Groningen: een fijne stad, niet te groot, lekker overzichtelijk, maar met genoeg te beleven. Mijn keuze was snel gemaakt!

Momenteel loop ik stage bij een scholengemeenschap. Alle niveaus worden er aangeboden, van praktijk tot gymnasium. Ik heb verschillende taken. Ik zit in een zorgoverleg samen met docenten en zorgcoördinatoren, waar we de leerlingen bespreken die problemen hebben. Ook test ik kinderen op bijvoorbeeld dyslexie, intelligentie of faalangst.

Het leukste zijn de één-op-één-gesprekken met leerlingen. Dat zijn meestal kinderen van een jaar of dertien, veertien, die problemen hebben waar ze met de mentor niet uitkomen. Daarmee komen ze dan bij mij terecht. Sommigen vinden het lastig om gestructureerd te werken. Hen help ik om vooruit te plannen, als ze bijvoorbeeld een toets hebben.
Maar ik krijg ook leerlingen met sociaal-emotionele problemen. Zo heb ik gesprekken met een jongen die net van speciaal onderwijs naar regulier onderwijs is gegaan. Hij had moeite met aanpassen, wist niet goed hoe hij zich in de klas moest gedragen. Ik help hem bijvoorbeeld met wat je wel en wat je beter niet kunt zeggen tegen klasgenootjes, of hoe je je het beste kunt gedragen in een WhatsApp-groep. Hij gaat echt vooruit: zijn gedrag verbetert en zijn cijfers gaan omhoog. Dat is mooi om te zien.

Ik vond het van tevoren wel spannend om stage te gaan lopen. Je hoopt maar dat de praktijk is wat je ervan verwacht. Maar mij bevalt het heel goed. Ik denk dat ik in het afgelopen half jaar net zoveel heb geleerd als in de eerste drie jaar in de boeken. Wat ik ook leuk vind, is dat ik veel theorie terugzie in de praktijk. Al in de eerste weken kwam ik methodes en tests tegen waar ik tijdens de studie over heb geleerd.

Toen ik mijn studiekeuze maakte, had ik helder voor mijzelf dat ik iets wilde gaan studeren waarbij ik mensen kon helpen. Door mijn affiniteit met kinderen kwam ik op de Bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen en daarna de Master-track Orthopedagogiek in Groningen uit.

Na het behalen van mijn Masterdiploma, ben ik kort werkzaam geweest als assistent-onderzoeker binnen het UMCG bij een onderzoek naar de effectiviteit van een systemische interventie voor delinquente jeugd. Daar rolde ik als het ware in. Uiteindelijk kwam van het één het ander en werk ik nu binnen Jeugdhulp Friesland als GZ-psycholoog met kinderen van verschillende leeftijden met verschillende problematiek. Ik geef therapieën aan kinderen die opgenomen zijn op Behandelcentrum Woodbrookers, of aan kinderen die in een gezinshuis of pleeggezin wonen. Daarnaast heb als behandelcoördinator de taak om te zorgen voor een gestroomlijnde behandeling aan zowel het kind als het gezin. Dat betekent dat ik een passend behandelplan opstel, met doelen voor het hele gezin, waarin staat met welke interventies wij deze doelen proberen te behalen.

Het is lastig om vanuit de schoolbanken volledig voorbereid te zijn op wat er in een functie als Gedragswetenschapper op je af komt. Het aansturen van teams, het uitvoeren van protocollaire behandelingen en het doen van diagnostisch onderzoek zijn taken die veel verantwoordelijkheid met zich meebrengen. Met deze verantwoordelijkheid moet je leren omgaan en daarvoor moet je na je opleiding ervaring opdoen. Wat mij erg heeft geholpen, is toegerust te zijn met de basiskennis vanuit de opleiding. Daarnaast heb ik besloten om nog een post-master opleiding te volgen.

Momenteel ben ik bezig met de post-master opleiding tot Klinisch Psycholoog Kind en Jeugd. Ik wil nog meer weten over hoe ik de gezinnen en kinderen die bij ons komen zo goed mogelijk kan helpen.

Al vanaf mijn veertiende wist ik dat ik orthopedagoog wilde worden. Ooit wilde ik leerkracht worden op een basisschool, maar toen ik het VWO ging doen, ben ik me gaan oriënteren bij de opleidingen Psychologie en Orthopedagogiek en dat laatste sprak mij het meeste aan. Alle onderwerpen die ik leuk vond, kwamen aan bod tijdens de opleiding, zoals sociologische aspecten, filosofie en psychologie gericht op jonge kinderen.

De vakken die ik leuk vond, zaten ook in de Master, zoals sociologie, filosofie en psychologie. Daarnaast leek het beroep van orthopedagoog me leuker en iets meer praktijkgericht.

Toen ik net klaar was met mijn studie, heb ik gesolliciteerd bij De Zijlen, in de gehandicaptenzorg en ben ik uitgenodigd voor een gesprek. Helaas ben ik toen niet aangenomen. Ik kreeg in die tijd wel een tijdelijke baan bij Bureau Jeugdzorg, waar ik werkte als indicatiesteller voor kinderen die een persoonsgebonden budget nodig hadden. Tijdens deze baan werd ik toch weer benaderd om te komen werken bij De Zijlen, maar dan in een andere functie. Vanuit deze functie ben ik gevraagd om ook als gedragsdeskundige (orthopedagoog) te gaan werken. Sinds 10 jaar vervul ik deze rol.

Ik profiteer in mijn werk vooral van de opgedane academische vaardigheden en de overstijgende manier van kijken. Als ik mee denk over een cliënt, kijk ik niet alleen naar de cliënt, maar naar de hele context. Wat betreft onderzoeksvaardigheden, hier heb ik het meeste aan als ik betrokken ben bij wetenschappelijk onderzoek, of als ik meedenk over een afstudeeronderzoek van een stagiaire.