Het jonge kind aan het woord.

Aanleiding en doelstelling

Met behulp van de wet op Passend Onderwijs wil de Nederlandse Overheid stimuleren dat zoveel mogelijk leerlingen, ongeacht leer- of gedragsproblematiek en fysieke beperkingen, naar het reguliere onderwijs kunnen gaan. Hierdoor stijgt het contact en de interactie met leeftijdsgenoten zonder beperking. Echter blijkt uit eerder onderzoek dat leerlingen met sociaal- emotionele gedragsproblemen (SEG) in het regulier onderwijs problemen ondervinden met de sociale acceptatie. Dit is zorgelijk aangezien de sociale acceptatie een belangrijke rol speelt in de algehele ontwikkeling van leerlingen. In dit onderzoek is onderzocht waar leerlingen met SEG zelf de voorkeur aan geven als het gaat om het bevorderen van de sociale acceptatie in de klassituatie. De onderzoeksvraag van deze studie is: ‘Voor welke sociale coping strategieën hebben leerlingen uit groep 3 en 4 met SEG en een lage sociale acceptatie in het reguliere onderwijs een voorkeur, als het gaat om pestsituaties én situaties waarin zij worden buitengesloten?’

Methode

Aan deze studie hebben 21 leerlingen (7 meisjes) uit groep 3 (16 leerlingen) en 4 (5 leerlingen) met SEG en een lage sociale acceptatie uit het reguliere onderwijs deelgenomen. Door middel van een sociogram en de Strenght and Difficulties Questionnaire (SDQ) is gekeken of een leerling deel kon nemen aan de studie. Daarna vond de Q-sortering plaats, waarbij leerlingen vijftien sociale (coping)strategieën moesten rangschikken naar voorkeur en aanvullende open vragen kregen over de rangschikking. Met behulp van een centroid factor analysis met varimax rotatie in het PQMethod software programma (Schmolk, 2002) zijn de Q-sorteringen geanalyseerd.

Resultaten

De resultaten maken inzichtelijk dat er diverse profielen van leerlingen met verschillende voorkeuren en strategieën ontstaan. Over het algemeen geven de leerlingen de voorkeur aan sociale (coping)strategieën waarbij ze zelf actie kunnen ondernemen als ze worden gepest of buitengesloten. In dit onderzoek geven leerlingen met internaliserende gedragsproblemen aan dat ze de voorkeur hebben dat de leerkracht bemiddelt in deze situaties. Echter geven leerlingen met externaliserende gedragsproblemen meer de voorkeur aan een kringgesprek in de klas, waarin er gepraat wordt over dat iedereen erbij hoort. Helaas blijkt het voor de meeste leerlingen lastig om de sociale (coping)strategieën waar zij de voorkeur aan geven toe te passen in de praktijk.

Conclusies en aanbevelingen

Om leerlingen met SEG te helpen in situaties waarin ze worden gepest of buitengesloten is het belangrijk dat de leerkracht inspeelt op de specifieke behoeftes die deze leerlingen hebben, bijvoorbeeld door leerlingen te stimuleren en te helpen om sociale (coping)strategieën eigen te maken.

Door: Christina Pot en Lisette Strating (augustus 2016)

Begeleid door: Anke de Boer en Renske de Leeuw