Koraalriffen sterven af – en dat heeft grote gevolgen voor mens en dier

Wereldwijd sterven koraalriffen dermate snel af, dat we inmiddels het eerste klimaat-kantelpunt hebben bereikt, rapporteerden wetenschappers afgelopen week. Marien bioloog Sancia van der Meij van de Rijksuniversiteit Groningen onderzoekt de verschillende soorten die in koraalriffen leven, en maakt zich ernstig zorgen. ‘De mens verandert de wereld in een zo hoog tempo dat de koralen het niet meer bij kunnen houden.’

FSE Science Newsroom | Charlotte Vlek

‘Koraalriffen zijn weerbaar, ze hebben al miljoenen jaren overleefd,’ legt Van der Meij uit. ‘De riffen die we nu zien zijn vaak duizenden of tienduizenden jaar oud en zijn ontstaan na de laatste ijstijd.’ Maar wanneer door klimaatverandering de temperatuur van het zeewater te hoog wordt, houdt de bijzondere samenwerking die de riffen haar prachtige kleuren geeft op te bestaan. Koraal krijgt namelijk haar voedingsstoffen (en kleuren) mede dankzij algen, die in ruil daarvoor profiteren van de bescherming van het sterke omhulsel van koraal.    

En nu is het punt bereikt dat het zeewater te warm is, dus stoten de koralen hun algen af waarna ze verbleken en sterven, zo staat te lezen in het rapport over kantelpunten dat vorige week verscheen. Het gevolg is dat veel dieren hun leefomgeving kwijtraken. Van der Meij: ‘Koraalriffen zijn als de regenwouden van de oceaan: er leven enorm veel verschillende soorten. Op een rif kunnen veel soorten op een klein oppervlak samenleven, ze vormen daar hechte partnerschappen. Het verdwijnen van een gastheersoort, zoals koralen, maar ook sponzen of anemonen, veroorzaakt onvermijdelijk een afname of zelfs het verdwijnen van de soorten die van hen afhankelijk zijn.’

Zelf doet Van der Meij met haar team onderzoek naar de verscheidenheid aan kleine dieren die samenleven met koralen. Van der Meij: ‘We ontdekken regelmatig nieuwe soorten voor de wetenschap, en bestuderen de ecologische netwerken en het voedselweb op koraalriffen.’ De kern van het onderzoek gaat over de samenhang tussen gastheren en soorten die daarvan afhankelijk zijn. ‘We onderzoeken bijvoorbeeld kleine soorten, met name krabben. Die blijken dan weer heel belangrijk te zijn omdat hun eitjes dienen als voedsel voor andere dieren. En ze helpen om bepaalde voedselbronnen beschikbaar te maken voor grotere soorten.’

Het belang voor de mens

Wanneer koralen verdwijnen zullen allerlei levensvormen het dus vreselijk moeilijk krijgen. De sterfte van koraalriffen raakt ons ook, vertelt Van der Meij, ook al liggen de dichtstbijzijnde koraalriffen vele duizenden kilometers van ons af: ‘Koraalriffen zijn een belangrijk onderdeel in de gezondheid van oceanen, en het zijn de kraamkamers voor allerlei vissoorten. Ook worden steeds meer nieuwe waardevolle stoffen voor de medicijnindustrie gevonden op riffen. Daarnaast beschermen ze miljoenen mensen in tropische kustgebieden tegen stormen en erosie, en voorkomen zo humanitaire crises en migratiedruk.’

‘Koraalriffen waren er al voordat de dinosaurussen leefden,’ vertelt Van der Meij. ‘Die vroege riffen bestonden uit andere soorten koralen dan vandaag. Door grote uitstervingsgolven verdwenen ze meerdere keren waarna nieuwe rifbouwers, zoals de huidige steenkoralen, het overnamen. Uitstervingsgolven zijn op zich normaal, maar konden dan ook enkele miljoenen jaren duren. Dit keer is de mens de wereld aan het veranderen in slechts enkele decennia. De natuur kan het eenvoudigweg niet bijbenen.'