Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Faculteit der Letteren Onze faculteit Letteren & Samenleving Onze bijdrage aan de SDGs

Een leergeschiedenis voor de gemeente Heerenveen

Anna Silvius
Anna Silvius

Geschiedenis. Hartstikke leuk en interessant vinden de meesten, maar of het echt nuttig is? Jazeker! Het verleden is er om van te leren en zelfs een ogenschijnlijk ver verleden kan relevant zijn. Bijvoorbeeld voor het functioneren van een organisatie in het heden of zelfs in de toekomst. Niemand begint de dag immers met een gewist geheugen… waarom zou een organisatie dat dan wel doen? Masterstudent Geschiedenis Anna Silvius hielp de gemeente Heerenveen met een leergeschiedenis over de invoering van het dualisme. Hoe werkt zoiets? Anna legt het ons uit.

Wat is een leergeschiedenis?

In het Master programma History Today van de Rijksuniversiteit Groningen krijgen studenten de mogelijkheid om hun scriptie te schrijven in de vorm van een zogenoemde ‘leergeschiedenis’. Een leergeschiedenis is een methodiek ontwikkeld aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Via goed voorbereide interviews laat de onderzoeker (oud) medewerkers van een organisatie reflecteren op het verleden. Door deze reflectie en het uitwisselen van ervaringen, kan er een nieuw perspectief gevormd worden op het verleden en ook een heldere gezamenlijke kijk op de toekomst.

Leergeschiedenissen zijn vooral goed geschikt voor organisaties waarbinnen zich een innovatieve ontwikkeling heeft voorgedaan. Via een leergeschiedenis ontdek je soms onbedoelde problemen die voortgekomen zijn uit een verschil tussen de vooronderstellingen van beleidsmakers en de daadwerkelijke situatie. De gemeente Groningen wilde bijvoorbeeld in 2016 één overkoepelend adviesorgaan, maar ging zo op in de opzet daarvan, dat een aantal kleinere adviesraden vergeten werden. Door het onbedoeld vergeten van de Ouderenraad was er een half jaar lang geen advisering over ouderenbeleid. Dit is één van de inzichten die de gemeente Groningen dankzij de leergeschiedenis opdeed.
Dualisme
Dualisme

Dualisme in Heerenveen

Tijdens mijn master History Today besefte ik dat ik niet wilde afstuderen op een traditionele scriptie over bijvoorbeeld een Middeleeuwse veldslag. Ik wilde de relevantie van geschiedenis laten zien en daarom koos ik voor een leergeschiedenis, maar daarvoor is de toestemming en medewerking van een organisatie noodzakelijk. Zonder interne documenten en contacten ben je als onderzoeker namelijk nergens.

Gelukkig was de Heerenveense raadgriffier Ine Jansen meteen enthousiast over het idee van een leergeschiedenis over de in- en uitvoering van het dualisme in Heerenveen. De Wet dualisering gemeentebestuur uit 2002 was het startpunt van een dualistische werkwijze in het gemeentelijke politieke bestel ofwel het zogenoemde ‘dualisme’. Het doel van de wet was om de ‘doeltreffendheid van het lokale bestuur te vergroten en het democratische proces te stimuleren'. Het dualisme zorgde voor een enorme verandering voor het gemeentelijke bestuur. Tot 2002 was het namelijk gebruikelijk dat wethouders niet alleen bestuurders waren, maar ook zitting namen in de gemeenteraad en soms zelf verschillende raadcommissies voorzaten. Door deze situatie was het moeilijk voor de gemeenteraad om bestuurders te controleren zoals dat eigenlijk wel zou moeten. Dualisme moest aan deze situatie een einde maken, maar elke gemeente mocht dat - binnen gestelde kaders- op een eigen manier invullen.

In de jaren na de invoering van de wet hebben er verscheidene evaluatieonderzoeken plaatsgevonden, waarin echter de ervaringen van direct betrokkenen niet werden meegenomen. Het bleef onduidelijk wat de wet daadwerkelijk heeft bewerkstelligd. Daarom was het ook wetenschappelijk interessant om de staat van het dualisme te bestuderen aan de hand van een casestudie: de gemeente Heerenveen.

Gemeente Heerenveen is blij met de leergeschiedenis
Gemeente Heerenveen is blij met de leergeschiedenis

Een rechthoek met ronde kanten

Op basis van de uiteindelijk zeventien interviews, verschillende verandermanagement-theorieën en documenten heb ik de ontwikkeling van het dualisme in de gemeente Heerenveen in beeld gebracht. In een van de interviews kwam een betrokkene met een mooi beeld om aan te geven hoe dualisme in theorie flink kan verschillen van de gemeentelijke praktijk.

“Iets wat buiten staat en rechthoekig is en waar mensen langslopen, krijgt op een gegeven moment ook ronde kanten. Je ziet een soort van slijtage ontstaan, waardoor kleine compromisjes tot een groot geheel worden gesmeed. Zo werkt het wel.” Ik gebruikte deze uitspraak als titel voor mijn scriptie Rechthoek met Ronde Kanten. Hierin staan vooral ook allerlei vragen over de processen in de gemeente Heerenveen. Deze vragen zijn een aanzet voor de gemeente om te reflecteren op het eigen functioneren en de toekomst van een dualistische werkwijze.

Ine Jansen van de gemeente Heerenveen is daar blij mee: “Iedereen die meegewerkt heeft is enthousiast over deze manier van onderzoek doen. Een leergeschiedenis is een andere en voor ons nieuwe, manier van reflecteren waarin teruggeblikt wordt door beelden en ervaringen van betrokkenen centraal te stellen. In ons geval laten de ervaringen ons waar we staan 15 jaar na de invoering van het dualisme. Dan nu het vervolg. Een eerste reactie van het presidium van Heerenveen over de leergeschiedenis was er een van confrontatie. Confrontatie met hoe anderen (ook niet meer bij de gemeente werkende mensen) de invoering hebben ervaren. Aan mij de opdracht om de uitkomsten van de leergeschiedenis een vervolg te geven die passen bij Heerenveen. Anna leverde een leergeschiedenis op met een titel die je doet glimlachen. Ze heeft de titel doorgetrokken in de vormgeving van het rapport. Een rechthoek met ronde kanten. Chapeau Anna!”

Ik ben er best trots op dat ik een maatschappelijk relevante scriptie heb kunnen schrijven en de gemeente Heerenveen kon helpen. Dat mijn begeleider ook tevreden was, blijkt wel uit het cijfer. Ik kreeg een 8!

Laatst gewijzigd:13 juni 2019 14:32