Sebastiaan Mathot: zie je beter met grote pupillen?

Zie je beter met grote pupillen?

De pupil is de kleine zwarte cirkel midden in het oog. Tenminste… hij lijkt zwart want in werkelijkheid is hij doorzichtig, en de zwarte kleur komt doordat je oog van binnen donker is. De grootte van de pupil verandert continu. Hij reageert op licht en donker, maar ook op emotie. Zo wordt de pupil bijvoorbeeld groter wanneer je geëmotioneerd bent. Maar waarom eigenlijk? Je leest soms dat de pupil groter wordt zodat je ‘beter kan zien’. Maar als dat waar is, waarom is de pupil dan niet altijd op zijn grootst?

Stel je eens voor dat je alleen in het donker bent, angstig dat de geringste beweging iets gevaarlijks is en dat de schaduw van alles verborgen houdt. In deze situatie betekent ‘beter kunnen zien’ dat het oog zo veel mogelijk licht vangt, zodat je maximaal gevoelig bent voor het detecteren van beweging. De pupil wordt daarom groter in het donker, zeker als je ook angstig bent.

Maar als je in de zon een boek aan het lezen bent, is de situatie anders. ‘Beter kunnen zien’ betekent nu dat je zo scherp mogelijk ziet, zodat je de letters van elkaar kunt onderscheiden. De pupil wordt daarom kleiner, omdat kleine pupillen voor het scherpste beeld zorgen. Dit kan je vergelijken met een fotocamera met een kleine lensopening.

‘Beter kunnen zien’ betekent dus in verschillende situaties totaal iets anders. Deze kennis is cruciaal voor ons begrip van visuele perceptie. En het kan zelfs het ontwerp van kunstmatige zintuigen, zoals retinale implantaten, verbeteren.