René Veenstra: waarom is een effectief anti-pestprogramma niet voor alle leerlingen goed nieuws?

Waarom is een effectief anti-pestprogramma niet voor alle leerlingen goed nieuws?

Binnen de afdeling Sociologie in Groningen doen we al jaren onderzoek naar pesten en anti-pestprogramma’s. We hebben gezien dat een goed antipestprogramma het pesten enorm terugdringt. Fantastisch nieuws, maar waarom geldt dat niet voor alle kinderen?

Op de scholen waar we onderzoek hebben gedaan werd 80 procent van de leerlingen niet of nauwelijks gepest en 20 procent werd aanvankelijk sterk gepest. Na de invoering van het anti-pestprogramma daalde het pesten sterk van 20 naar 3,5 procent. Die 3,5 procent van de leerlingen bleef hoog scoren op slachtofferschap. Gemiddeld gaat het dan om één leerling per klas.

Een belangrijke vraag om te beantwoorden is wat het succes van een goed anti-pestprogramma doet voor de slachtoffers die er niet door worden geholpen. Als een dergelijk programma werkt voor de meesten, maar een enkeling gepest blijft, is die enkeling dan uiteindelijk slechter af?

Ja, de chronische slachtoffers bleken slechter af op een school die pesten goed aanpakt dan op een controleschool. Dit noemen we de fijnecontextparadox. Het maakt voor de beleving van een slachtoffer uit of er wel of geen lotgenoten zijn. Als er lotgenoten zijn staat een slachtoffer er niet alleen voor en geldt ‘gedeelde smart is halve smart’. Wanneer de slachtoffers zien dat hun vroegere lotgenoten een fijne schooltijd hebben gekregen, wordt het gevoel dat zij er alleen voorstaan groter. Hun zelfvertrouwen daalt en hun depressieve gevoelens stijgen. Dat zij slechter af zijn komt dus niet door hun individuele achtergrond maar door het succes in hun omgeving.