Mariëlle Osinga: is vaderafwezigheid een probleem voor ieder kind?

Is vaderafwezigheid een probleem voor ieder kind?

Vanuit evolutionair perspectief wordt de betrokkenheid van de vader bij de opvoeding van zijn kinderen noodzakelijk geacht voor het overleven en de ontwikkeling van zijn nageslacht. Dat impliceert dat de afwezigheid van een vader tot slechte gezondheid en aanpassing zou leiden. Inderdaad, onderzoek laat alom zien dat vaderafwezigheid nadelig is voor onderwijsprestaties en bijvoorbeeld kan leiden tot psychologische en gedragsproblemen of risicovol seksueel gedrag.

Wat echter ontbreekt, is een vergelijkend perspectief dat ook samenlevingen omvat waar opgroeien zonder biologische vader vaker voorkomt, zoals op het Caribische eiland Curaçao, een voormalige Nederlandse kolonie met 150.000 inwoners, waar 28% van de kinderen opgroeit bij hun moeder en omringd door familieleden, maar niet in de aanwezigheid van hun vader.

Het is goed mogelijk dat kinderen en adolescenten op Curaçao en in vergelijkbare samenlevingen vaderafwezigheid anders ervaren dan kinderen en adolescenten in samenlevingen waar kerngezinnen de norm zijn. Waarom zou dat het geval zijn? Een mogelijkheid is dat grotere acceptatie van afwezige vaders en de aanwezigheid van anderen tijdens de kindertijd en adolescentie in staat zijn om bescherming te bieden tegen het stigma en risico dat aan het opgroeien zonder vader verbonden wordt.

Omdat er weinig bekend is over wat vaderafwezigheid betekent in culturen waar het vaker voorkomt, is een intercultureel perspectief nodig om vast te stellen of vaderafwezigheid een probleem is voor ieder kind. Alleen als we culturele kennis toevoegen, kunnen we de implicaties van het opgroeien zonder biologische vader voor de ontwikkeling van kinderen en adolescenten echt ophelderen.