A quest to optimize the clinical pharmacology of tuberculosis and human immunodeficiency virus drug treatment

Onderzoek naar de optimalisatie van de klinische farmacologie en behandeling van patiënten met tuberculose in combinatie met een HIV-infectie

Dit proefschrift richt zich op het optimaliseren van de behandeling van patiënten met tuberculose (TB) in combinatie met een HIV-infectie en daarnaast op het gebruik van het antiretrovirale middel darunavir.

TB is de dodelijkste infectieuze ziekte wereldwijd. In 2016 overleden hier 1.7 miljoen mensen aan. Het beheersen van TB wordt bemoeilijkt door onder andere armoede in gebieden waar de ziekte voortdurend voortkomt en door patiënt-gerelateerde factoren, zoals ondervoeding, roken en diabetes. De belangrijkste risicofactor voor TB is een HIV-infectie. Bij een HIV-infectie neemt de kans op actieve TB 17 tot 22 keer toe. De behandeling van mensen met TB en een HIV-infectie is complex. Deze patiënten moeten veel medicijnen slikken, met als gevolg dat ze last kunnen krijgen van geneesmiddelinteracties. Daarnaast moeten ze hun levensstijl ingrijpend aanpassen om te genezen of de infecte te laten remmen. De behandeling kan nog complexer worden doordat zij een enigszins andere opname, omzetting of uitscheiding van geneesmiddelen hebben, door natuurlijk voorkomende variatie in de farmacokinetiek. Er wordt daarom in dit proefschrift voorgesteld dat er bloedconcentratiebepalingen en gevoeligheidsbepalingen van de bacterie plaats moeten vinden bij mensen met een TB/HIV-infectie om therapie op maat te kunnen bieden.

Veel patiënten met een TB/HIV co-infectie worden langer behandeld dan de voorgeschreven zes maanden. Er is onderzocht welke risicofactoren kunnen bijdragen aan een langere behandeling. Het blijkt dat een verlengde behandelduur vaker voorkomt in samenhang met bijwerkingen, en in het bijzonder vooral leverproefstoornissen.

Daarnaast zijn er methoden, zoals laboratoriumbepalingen en algoritmes ontwikkeld, die kunnen helpen bij het optimaal doseren van het HIV-geneesmiddel darunavir. Ook is er gekeken naar de voedingspatronen van patiënten die darunavir gebruiken, met als doel het bevorderen van gezonder eten. Mensen die darunavir gebruiken dienen hun geneesmiddel met voedsel in te nemen. Er kwam naar voren dat een groot deel van de patiënten het medicijn inneemt met te veel of calorierijk voedsel. Gezondheidsmedewerkers wordt geadviseerd beter te waken voor een ongezond dieet. Ook moeten patiënten-brochures aangepast worden om gezond eetgedrag aan te moedigen. Er moeten duidelijke adviezen komen om bij het gebruik van darunavir niet onnodig veel te eten. Zo wordt voorkomen dat patiënten die al een verhoogd risico op hart- en vaatziekten hebben vanwege een HIV-infectie nog meer onnodige risico’s lopen.

Alper Daskapan (1990) studeerde Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Na het behalen van zijn Masterdiploma werkte hij als apotheker/onderzoeker in het Amphia Ziekenhuis te Breda. Na bijna 2 jaar te hebben gewerkt in het Amphia Ziekenhuis ging hij in het Universitair Medisch Centrum Groningen aan de slag als apotheker en als promovendus.　Hij is nu werkzaam als ziekenhuisapotheker in opleiding in het Tergooi ziekenhuis te Hilversum en Blaricum en in het St. Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein.　De titel van zijn proefschrift luidt: "A quest to optimize the clinical pharmacology of tuberculosis and human immunodeficiency virus drug treatment".

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/01315969-e3e1-4217-8075-7c79019f383e