Life cycle behavior under uncertainty
| Promotie: | dr. R. (Raun) van Ooijen |
| Wanneer: | 21 januari 2016 |
| Aanvang: | 12:45 |
| Promotor: | prof. dr. R.J.M. (Rob) Alessie |
| Copromotor: | dr. A.S. Kalwij |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Economie en Bedrijfskunde |
Ouderen zijn vermogend, maar spreken hun spaargeld nauwelijks aan
Ouderen zijn gemiddeld gezien vermogend, maar spreken hun spaargeld nauwelijks aan. Zelfs niet op zeer hoge leeftijd of wanneer zij in slechte gezondheid aan het einde van hun leven verkeren. Raun van Ooijen onderzocht de financiële positie van ouderen, een bevolkingsgroep die recent te maken heeft gekregen met hervormingen in de ouderenzorg en het pensioenstelsel. Hij bespreekt een aantal beleidsopties om het ouderen makkelijker te maken hun vermogen in te zetten voor zorguitgaven. ‘Er is veel ruimte om het vermogen van ouderen efficiënter in te zetten’, concludeert Van Ooijen.
Mensen sparen onder meer uit voorzorg. De vraag is waarom ouderen dat gespaarde vermogen vervolgens niet inzetten. Van Ooijen: ‘Een van de redenen is dat het vermogen nu vaak erg lastig is aan te spreken omdat het bijvoorbeeld vast zit in het huis. Een omkeerhypotheek waarmee je overwaarde van het huis kunt verzilveren is daarvoor een goede optie. Daar zie je nu ook een aantal banken voorzichtig mee beginnen.’
De gezondheidstoestand speelt een belangrijke rol om verschillen in besparingen tussen huishoudens te verklaren, constateerde Van Ooijen. Hij vond aanwijzingen dat het optreden van gezondheidsproblemen resulteert in meer besparingen, vermoedelijk omdat de consumptiebehoeften lager zijn dan vooraf voorzien. ‘Daarmee houden mensen juist extra geld over aan het einde van hun leven. Daar zou je rekening mee kunnen houden binnen het pensioenstelsel, door bijvoorbeeld in de eerste jaren van pensionering relatief meer pensioen uit te keren. Dat biedt ouderen meer keuzeruimte om hun vermogen in te zetten, bijvoorbeeld voor kwalitatief betere zorg.’
Van Ooijen onderzocht niet alleen de positie van ouderen, maar wilde ook achterhalen in welke mate onzekerheid het financiële keuzegedrag van huishoudens beïnvloedt, zoals het spaargedrag en de aanschaf van financiële producten zoals een hypotheek. Hij toont aan dat de onzekerheid omtrent toekomstig beleid met betrekking tot een hervorming van de hypotheekrenteaftrek ervoor zorgt dat huishoudens meer gaan sparen om mogelijke financiële tegenvallers op te vangen. Huishoudens die minder kennis hebben van hypotheekleningen zijn geneigd om een minder riskante hypotheeklening af te sluiten, tenzij zij gebruik maken van een tussenpersoon.
Raun van Ooijen studeerde Economie. Hij verrichtte zijn onderzoek binnen het programma Economics, Econometrics & Finance van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Het onderzoek werd gefinancierd door NWO. Van Ooijen is tegenwoordig universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen en betrokken bij Netspar (Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement).