Privacy en democratie: de invloed van massa-surveillance

Inhoud onderzoek

Bij massa-surveillance onderschept de overheid digitale gegevens van grote groepen burgers. Dit wordt wel ‘de sleepnetmethode’ genoemd, omdat er ongericht data worden verzameld. De onderzoekers van de Faculteit Wijsbegeerte aan de RUG doen onderzoek naar de invloed van massa-surveillance op de privacy van de samenleving als geheel (en dus niet die van het individu). Een democratie heeft er namelijk belang bij dat burgers vrij hun ideeën kunnen bespreken zonder dat de overheid meekijkt of -luistert. In het onderzoek wordt ook gekeken naar nieuwe machtstypen die door massa-surveillance ontstaan.

In de praktijk

Het onderzoek naar de invloed van massa-surveillance wordt vertaald naar een visie op privacy die verder kijkt dan individuele rechten. Met deze visie kunnen belanghebbenden als overheden en ‘waakhonden’ van privacy een gezamenlijk standpunt innemen. Bijvoorbeeld richting burgers als zij zorgen hebben over digitale gegevens die van hen worden verzameld.

Gezamenlijke kansen

De RUG hoopt organisaties als Amnesty International en Bits of Freedom, en andere voorvechters van privacy, te kunnen betrekken bij het onderzoek. Samen kunnen zij de dialoog aangaan over privacygerelateerde vragen in deze tijd van big data. Daarnaast kunnen bedrijven ook belang hebben bij een analyse van privacy die verder kijkt dan individuele rechten. Bijvoorbeeld omdat hun klanten zich zorgen maken over wat big data betekent voor de samenleving.

Universitair docent Titus Stahl, Faculteit Wijsbegeerte aan de RUG: ‘De sociale waarde van privacy is onderbelicht’'

‘Tegenstanders van massa-surveillance stellen vaak dat het een inbreuk is op hun persoonlijke vrijheid. Maar de meeste burgers hebben niets te verbergen en ervaren persoonlijk geen enkel negatief gevolg. Dit onderzoeksproject laat echter zien dat privacy niet alleen een individuele aangelegenheid is. Surveillance beïnvloedt namelijk hoe mensen met elkaar interacteren. Denk maar aan hoe de sfeer verandert zodra een gesprek wordt opgenomen, ook al ben je immuun voor negatieve gevolgen van wat je zegt. Vooral bij het ontwikkelen van nieuwe politieke ideeën heeft een discussie er belang bij dat er niet meteen toehoorders zijn. Dit onderzoek richt zich dan ook op de schadelijke invloed die massa-surveillance kan hebben op de democratie, ook als individuele rechten niet in het geding zijn.’

In het kort
P rojectleider: dr. Titus Stahl (RUG/Faculteit Wijsbegeerte)
Bijzonderheden: aansluitend op zijn onderzoek geeft Stahl een mastervak aan de Faculteit Wijsbegeerte, genaamd Philosophical Perspectives on Privacy and Surveillance