Praktijkproducten
Op deze pagina vindt u praktijkproducten die (mede) zijn ontwikkeld door medewerkers van het GION. Deze producten hebben als doel onderwijsprofessionals te ondersteunen. Via lesmaterialen, leidraden, infographics en andere praktijkproducten wordt de vertaalslag van wetenschappelijk onderzoek naar handvatten voor de onderwijspraktijk gemaakt.
Primair onderwijs
Gids Wetenschap van woorden
Doelgroep: leerkrachten primair onderwijs
Beschrijving: Vierdejaars studenten van de Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs (AOLB) (studiejaar 2023-2024) hebben voor het vak ‘Evidence-based interventies in het onderwijs’ een praktische gids geschreven voor leerkrachten over evidence-based taal- en leesonderwijs.
Link: https://opentextbooks.rug.nl/wetenschapvanwoorden/
Betrokken GION-medewerkers: Marij Veldman, Nienke Renting
Leerkrachtrapport Klassenmanagement
Doelgroep: leerkrachten primair onderwijs
Beschrijving: Wat is goed klassenmanagement? Orde houden? Straffen en belonen? Rust in de klas? En wat is effectief klassenmanagement? Lees erover in ditleerkrachtrapport Effectieve strategieën en programma’s voor klassenmanagement in het primair onderwijs.
Betrokken GION-medewerkers: Hanke Korpershoek
Leidraad Differentiatie als sleutel voor gelijke kansen
Doelgroep: onderwijsprofessionals primair onderwijs
Beschrijving: De NRO-leidraad ‘Differentiatie als sleutel voor gelijke kansen’ is gemaakt voor leerkrachten, schoolleiders, intern begeleiders en andere onderwijsprofessionals die hun onderwijs willen onderbouwen met kennis uit onderzoek. De informatie is bedoeld om antwoord te geven op de vraag: Hoe kun je als leerkracht ervoor zorgen dat alle leerlingen de gestelde doelen halen? Naast de leidraad zijn ook een poster en infographic te downloaden.
Link: https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/leidraad-differentiatie-als-sleutel-voor-gelijke-kansen
Betrokken GION-medewerkers: Roel Bosker
Leidraad Onderwijs vanuit hoge verwachtingen
Doelgroep: onderwijsprofessionals primair onderwijs
Beschrijving: Leerkrachten maken voortdurend keuzes voor leerlingen. Dit gebeurt mede op basis van verwachtingen die zij hebben van individuele leerlingen en over de groep. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op allerlei gegevens en ideeën over de leerling. Soms zijn ze onderbouwd, maar soms berusten ze ook ten dele op intuïtie. Lees hier meer over in de leidraad, poster en infographic.
Link: https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/leidraad-onderwijs-vanuit-hoge-verwachtingen
Betrokken GION-medewerkers: Anneke Timmermans
Materialen Onderwijskansenwerkplaats (OK-werkplaats)
Doelgroep: leerkrachten primair onderwijs
Beschrijving: De Onderwijskansenwerkplaats Noord-Nederland (OK-werkplaats)was een academische werkplaats waarin onderwijsprofessionals en onderzoekers samenwerkten aan het vergroten van onderwijskansen voor leerlingen. De nadruk lag op bevordering van de taalvaardigheid van leerlingen in de middenbouw. De scholen die deelnamen aan de OK-werkplaats werkten aan (betere) toepassing van een Success for All-aanpak (samenwerkend leren, tutoring of samenwerking met ouders) en onderzochten de inzet en impact ervan in hun eigen onderwijspraktijk.
Links: factsheet OK-werkplaats, infographic samenwerkend leren, werkboek voor schoolcoördinatoren
Betrokken GION-medewerkers: Marij Veldman, Mariëtte Hingstman,
Lieneke Ritzema, Roel Bosker
Materialen Success for All
Doelgroep: leerkrachten primair onderwijs
Beschrijving: Goed leren lezen, zowel de techniek als het kunnen begrijpen wat je leest, legt de fundering voor een succesvolle schoolloopbaan. Daarom vormen lezen en taal de basis van Success for All.
Deze lesmaterialen zijn onderdeel van het Success for All-programma, een van oorsprong Amerikaans programma dat erop gericht is basisschoolleerlingen succesvol te leren lezen. De Nederlandse versie van Success for All is aan de Rijksuniversiteit Groningen ontwikkeld en onderzocht.
Met het Success for All-programma wordt het leren lezen (met leesplezier!) gestimuleerd door kinderen actief gebruik te laten maken van taal. Om dit te bereiken, lezen leerlingen aansprekende kinderboeken op hun eigen niveau en doen ze aansluitende verwerkingsactiviteiten die de taalontwikkeling stimuleren, vaak in samenwerking met medeleerlingen.
Reading Wings is het geïntegreerde leesprogramma voor groep 4 t/m groep 8. Het programma is ontworpen rondom kinderboeken, zoals Dolfje Weerwolfje en Koen Kampioen. Maar er zijn ook boeken over ridders, non-fictie boeken over katten en gedichten, zodat leerlingen in aanraking komen met rijke teksten over diverse onderwerpen. In de Reading Wings-lessen ligt veel nadruk op de betekenis van taal: leerlingen worden uitgedaagd om na te denken over een verhaal en om actief taal te gebruiken.
De leerlijn Samenwerkend leren vormt een belangrijk onderdeel van het Success for All-programma. De onderdelen van de leerlijn Samenwerkend leren kunnen ook los van het Reading Wings-programma worden gebruikt.
Link: https://maken.wikiwijs.nl/212179
Betrokken GION-medewerkers: Marij Veldman, Mariëtte Hingstman, Roel Bosker
Voortgezet onderwijs
Factsheet mentale vitaliteit onderwijsmedewerkers
Doelgroep: onderwijsprofessionals voortgezet onderwijs
Beschrijving: Wat is er bereikt met het onderzoek ‘mentale vitaliteit in het onderwijs’? Zie de factsheet over het project/onderzoek is ter versterking van de mentale vitaliteit bij CVO-medewerkers.
Link: https://cvo.nl/assets/images/default/Factsheet-eindrapport-2.pdf
Betrokken GION-medewerkers: Matthijs Warrens
Handreikingen loopbaanbegeleiding
Doelgroep: onderwijsprofessionals voortgezet onderwijs
Beschrijving: In deze praktische handreiking bespreken collega’s Annet Hermans, Régina Petit, Merlijn Karssen en Hanke Korpershoek werkzame elementen die bijdragen aan een effectief studie- en beroepskeuzeproces van leerlingen op de ISK of het vmbo. Daarnaast bieden we voorbeelden van tools en materialen om aan de slag te gaan met deze elementen. Het doel van de handreiking is scholen handvatten bieden om leerlingen effectief te kunnen begeleiden in hun loopbmaetaan.
Link: ISK handreiking loopbaanbegeleiding, VMBO handreiking loopbaanbegeleiding, infographic loopbaanbegeleiding ISK en VMBO
Betrokken GION-medewerkers: Hanke Korpershoek
Hoger onderwijs
Infographic Bewaken en bevorderen van studentenwelzijn HO
Doelgroep: onderwijsprofessionals hoger onderwijs
Beschrijving: Deze infographic over het bewaken en bevorderen van studentenwelzijn in het hoger onderwijs is gebaseerd op inzichten uit een overzichtsstudie van veelbelovende aanpakken voor docenten(teams), opleidingen en instellingen. Deze infographic kan handvatten bieden om aanpassingen te maken aan het onderwijs, het gesprek aan te gaan met collega's (en studenten!) en veranderingen binnen opleidingen en instellingen in gang te zetten.
Link: https://research.rug.nl
Betrokken GION-medewerkers: Hanke Korpershoek en Marjolein Deunk
Lesbrief ViTaS
Doelgroep: docenten hoger onderwijs
Beschrijving: Wilt u dat uw studenten zich meer bewust worden van hun eigen perspectief en hoe dat hun interpretatie van de wereld om hen heen kan beïnvloeden? Om hier in de praktijk mee aan de slag te gaan, is deze lesbrief ontwikkeld voor docenten in het hoger onderwijs. De lesbrief is voortgekomen uit het project ViTaS: Visual Thinking strategies ter bevordering van interculturele sensitiviteit bij studenten van de Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs (AOLB) te Groningen. Project ViTaS is een onderwijsinnovatie die in het collegejaar 2018-2019 is uitgevoerd in het kader van een NRO Comenius Teaching Fellow. De methode die in deze lesbrief centraal staat is Visual Thinking Strategies (VTS). VTS is een sterk gestructureerd gespreksprotocol voor de bespreking van kunstwerken, dat oorspronkelijk gebruikt werd in musea, maar steeds meer ook in het onderwijs wordt toegepast. In een VTS-sessie worden door een gespreksleider keer op keer drie vragen gesteld bij een zorgvuldig uitgekozen kunstwerk: Wat gebeurt hier? Wat zie je waardoor je dat zegt? en Wat kunnen we nog meer ontdekken? Terwijl een student antwoord geeft op een vraag, wijst de gespreksleider elementen in het werk aan, waardoor de focus op het kunstwerk blijft. Vervolgens parafraseert de gespreksleider de bijdrage. Elke bijdrage krijgt daardoor alle aandacht. Bovendien voorkomt het dat studenten direct op elkaar reageren. Dit zorgt voor een veilige sfeer. Studenten worden in een VTS-sessie uitgedaagd goed te kijken, op zichzelf te reflecteren, duidelijk te maken waarop zij hun interpretaties baseren en open te staan voor alternatieve, wellicht tegenstrijdige, interpretaties.
Betrokken GION-medewerkers: Marjolein Deunk, Hanke Korpershoek, Mariëtte Hingstman
Speciaal onderwijs
Infographic leerlingkenmerken
Doelgroep: onderwijsprofessionals (voortgezet) speciaal onderwijs
Beschrijving: Hoe kunnen verschillen in leerprestatie, leergedrag en sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen worden verklaard: worden deze verschillen veroorzaakt door leerlingkenmerken zoals IQ en aanwezige gedragsproblemen? Of kunnen verklaringen (ook) worden gezocht in het samenspel van deze leerlingkenmerken met schoolkenmerken zoals leerkrachtcompetenties, leiderschapskwaliteit en schoolcultuur? Lees in deze infographic over prestaties en ontwikkeling van leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs.
Betrokken GION-medewerkers: Matthijs Warrens
Infographic symbiose vso
Doelgroep: onderwijsprofessionals voortgezet speciaal onderwijs
Beschrijving: Om leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben op het gebied van leren en gedrag, cognitief meer uitdaging te bieden én om hen de kans te bieden een volwaardig diploma te behalen, maken scholen voor voortgezet speciaal onderwijs (vso) sinds de invoering van de Wet kwaliteit (v)so steeds meer gebruik van symbiose. Symbiose betekent dat leerlingen naast onderwijs op het speciaal onderwijs, vakken volgen op een reguliere school. Zie hier de infographic over het onderzoek naar de vormgeving van symbiose, uitkomsten van en ervaringen met symbiose.
Link: https://www.renn4.nl/onderzoek/wp-content/uploads/sites/2/2023/12/Infographic-symbiose-DEF-klein.pdf
Betrokken GION-medewerkers: Matthijs Warrens