Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Nico W. van Yperen: wat kun je doen als sporter om vaker te winnen?

Wat kun je doen als sporter om vaker te winnen?

Sporten in wedstrijdverband is een typische “zero-sum” situatie: je wint, of je verliest. In zo’n context is “winnen” daarom vaak het belangrijkste doel. Eén van de problemen daarvan is dat gedachten over winnen of niet verliezen tijdens het sporten de focus op de taakuitvoering ondermijnen, en daardoor ook de sportprestatie. Wat kunnen sporters doen om zelfregulatie en prestaties in een wedstrijdsituatie te optimaliseren? In ons eigen onderzoek, onderwijs en advieswerk richten we ons op vier effectieve psychologische principes.

Nico W. van Yperen

Ten eerste zouden sporters zich moeten richten op de bouwstenen van hun gewenste uitkomst, en vooral op procesdoelen. Procesdoelen formuleer je door niet-controleerbare uitkomsten als “winnen” of “niet-verliezen” te ontleden in controleerbare delen en het opstellen van een plan hoe deze te realiseren. Omdat procesdoelen gebaseerd zijn op standaarden die inherent zijn aan de taak, ontvangen sporters tijdens hun prestatie direct en doorlopend feedback. Zo’n strategie versterkt de concentratie en betrokkenheid, en vergroot de kans om in een flow te geraken. Daarnaast is het belangrijk dat sporters streefdoelen formuleren, en geen vermijddoelen. Sporters die negatief geformuleerde doelen nastreven (vermijden van achteruitgang of stagnatie) presteren vaak slechter dan sporters met positief geformuleerde streefdoelen (taakbeheersing, zelfverbetering). Sporters met streefdoelen scoren gemiddeld genomen hoger op zelf-effectiviteit en intrinsieke motivatie, en lager op wedstrijd- en faalangst.

Een derde principe is dat sporters de wedstrijdsituatie onderscheiden van hun reacties daarop. In een “zero-sum” wedstrijdsituatie heeft een sporter een ondubbelzinnige normatieve evaluatie in het vooruitzicht. Vooral wanneer de belangen groot zijn, zullen de meeste sporters dit ervaren als een situatie met veel druk op de ketel. Sporters kunnen niets doen aan de situatie zelf, maar ze kunnen wel hun eigen reacties op hun verhoogde arousalniveau beïnvloeden en veranderen. In plaats van als een belemmering of bedreiging, zouden ze het kunnen interpreteren als normaal, als een lichamelijke reactie die helpt hun doelen te bereiken.

Tot slot, als de druk hoog is, dan is het verstandig om te registreren, ontkoppelen en re-focussen. Het veranderen, controleren of reduceren van interne afleiders zoals emoties (bijvoorbeeld onzekerheid en faalangst) en gedachten (bijvoorbeeld over verliezen en opgeven) vergroten de kans op het gewenste eindresultaat meestal niet. Net als eb en vloed zijn emoties en gedachten van tijdelijke aard. Registreer ze daarom zonder oordeel (in plaats van als zijnde slecht, ongelegen, fataal, of fout). Ontkoppel ze van doelgerichte en effectieve vervolgkeuzes en -acties. Re-focus en keer welbewust terug naar de te verrichten taak, bijvoorbeeld door een bewuste keuze te maken over hoe nu verder te gaan, of door gedrag te vertonen dat strookt met jouw persoonlijke kernwaarden.

Training en oefening in het toepassen van deze psychologische principes zal de zelfregulatie en prestaties in een wedstrijdsituatie zeer waarschijnlijk verbeteren. Dit zal sporters helpen om uiteindelijk de uitkomst te realiseren die voor iedere competitieve sporter het meest wenselijk is: als overwinnaar uit de strijd komen.

prof. dr. N. (Nico) van Yperen
Voornaam
Nico
Telefoon
E-mail
Functie
Professor of Sport & Performance Psychology
Expertise
Mentale aspecten van sport en presteren, prestatiemotivatie, talentontwikkeling
Vakgebieden
Laatst gewijzigd:06 september 2019 14:54
View this page in: English