Rafaele Huntjens. Jezelf, wie is dat?

Jezelf, wie is dat?

“Jezelf, wie is dat

Je hebt zoveel lagen in je,

zo veel afsplitsingen,

zo veel zelven,

dat je nooit weet:

Welke zal ik vandaag

eens kiezen?”

Deze woorden zijn van Annie M. G. Schmidt, een Nederlandse dichteres (1911-1995). Ze geven inzichtelijk weer hoe mensen met een Dissociatieve Identiteitsstoornis (DIS) zich voelen. DIS wordt gekenmerkt door de ervaring van twee of meer identiteiten die om beurten het gedrag, gevoelens en gedachten bepalen. Daarnaast geven mensen met DIS aan niet te weten wat er gebeurt als zo’n andere identiteit het overneemt. Dit maakt het moeilijk om goed te functioneren in het dagelijks leven, deze mensen hebben moeite om de chaos te bedwingen die samengaat met het ervaren van meerdere identiteiten en ze ervaren grote gaten in hun geheugen, die betrekking kunnen hebben op ervaringen in het heden maar ook op negatieve ervaringen uit de kindertijd. Sommige identiteiten geven aan zich deze gebeurtenissen wel te kunnen herinneren, terwijl andere identiteiten, die meer in het dagelijks leven functioneren, hier amnesie voor hebben.

We deden daarom onderzoek naar het cognitief functioneren van deze mensen, wat is er precies aan de hand? Is inderdaad geleerde informatie in een bepaalde identiteit niet toegankelijk voor een andere identiteit? Dit bleek niet zo te zijn, als er objectieve taken werden gebruikt, bleek het geheugen van mensen met DIS goed te functioneren, vergelijkbaar met mensen zonder DIS. Wel vonden we dat deze mensen hele andere overtuigingen hebben over zichzelf en over de werking van hun geheugen, zo geven ze vaak aan bang te zijn om gek te worden als ze zich negatieve gebeurtenissen van vroeger zouden herinneren. Foutieve metacognitieve overtuigingen zoals deze lijken een belangrijke factor waardoor de beleving van meerdere identiteiten en de vermijding van het realiseren en het verwerken van negatieve ervaringen uit het verleden in stand blijft.

Deze en andere bevindingen uit basaal cognitie-onderzoek gaven aanleiding om een nieuwe behandeling te ontwikkelen voor mensen met DIS. Samen met diverse partners van andere universiteiten en GZ-instellingen loopt er momenteel een studie waarin we de effectiviteit van deze behandeling onderzoeken. Centraal in deze behandeling staan onder andere het verwerken (in plaats van vermijden) van negatieve ervaringen, het aanpassen van foutieve metacognities, en het veranderen van hardnekkige maladaptieve gedragspatronen naar meer gezonde patronen. Deze lijn van onderzoek draagt er hopelijk aan bij dat mensen met DIS een beter begrip krijgen van wie ze zijn.