Samenvatting symposium "Toen inclusiviteit nog emancipatie heette… Vrouwenstudies in de jaren ’70 en ‘80 (8 November 2019)"

Bijna een halve eeuw geleden ontstonden ze als wetenschappelijke poot van het feminisme: de vrouwenstudies. Net zoals overal speelden ook in Groningen jonge, enthousiaste vrouwen, zowel universitaire medewerksters als studentes, een voortrekkersrol. Vijf pioniers uit de gedrags- en maatschappijwetenschappen discussieerden in een volle Jantina Tammeszaal over hun drijfveren van toen en legden een relatie met de actualiteit. Vooraf vertelde Margo Andriessen, de eerste vrouw die aan de RUG lid werd van het College van Bestuur, hoe het was om in de jaren tachtig ‘vrouw aan de top’ te zijn. Haar inspirerende en humoristische inleiding eindigde met de constatering dat er tussen toen en nu ‘onvoorstelbaar veel is bereikt.’

Daarna kwam in twee rondes – toen en nu – het panel aan de beurt: Jeanne de Bruijn, Mineke van Essen, José Heesink, Alie Schokker, en Greetje Timmerman. Onder leiding van de wetenschapsfilosoof Hans Harbers gaven de vijf deelneemsters eerst antwoord op de vraag naar het waarom van hun inzet van destijds: ging het hen primair om maatschappelijke emancipatie, om het invullen van ontbrekende wetenschappelijke thema’s of om feministische wetenschapskritiek? Hoe verschillend elk panellid die vraag ook beantwoordde, uiteindelijk kwamen ze alle vijf toch uit op een combinatie van deze drie, waarbij in Groningen het laatste aspect de minste nadruk kreeg. De eerste ronde werd afgesloten met het vertonen van een selectie uit een jaren ’80 film over vrouwenstudies, waarop onder andere heel jonge versies van de panelleden te zien waren.

De tweede discussieronde draaide om de actuaIiteit. Een deelnemer uit de zaal die zich presenteerde als vertegenwoordiger van de jonge generatie, had er al aan het einde van de eerste ronde naar gevraagd: wij denken nu in termen van diversiteit (en inclusiviteit), hoe verhoudt zich dat tot het meer eendimensionale emancipatiestreven van destijds? Er ontstond een interessante discussie tussen de deelneemsters en met de zaal over intersectionaliteit: er lopen allerlei vormen van vormen van discriminatie en achterstelling (zoals seksisme, racisme en homofobie) door elkaar heen. Soms versterken die elkaar en moet je ze dus in hun onderlinge verband onderzoeken, maar er kunnen zich ook omstandigheden voordoen waarin een ervan prioriteit moet krijgen. Emancipatiepolitiek is dan een pragmatische keuze. Dat riep de vraag op hoe relevant/noodzakelijk feminisme/vrouwenstudies vandaag de dag nog is, of misschien juist weer. Is er echt zo veel bereikt als Margo Andriessen in haar inleiding stelde? Het laatste onderschreef het panel unaniem, maar even eensgezind waren de deelneemsters in hun mening dat feminisme en onderzoek op dit terrein nog steeds nodig is.

Een gedachtenexperiment besloot de discussie: stel er komt morgen weer een aparte afdeling vrouwenstudies aan de RUG. Wat gaan jullie onderzoeken? Naast thema’s als genderverschillen in beloning en een mondiaal perspectief (zowel geografisch ver weg als dichtbij) kwam ‘historisch onderzoek naar het ontstaan en de ontwikkeling van vrouwenstudies in Groningen’ naar voren. Het symposium vormt voor dit geschiedverhaal een mooie aanzet. Bij het drankje na afloop werd er nog lang doorgepraat, vooral door de vele alumni, die deze middag ook als een inspirerende reünie hebben ervaren.