Conversational flow

Een soepel lopend gesprek roept positieve gevoelens op: het geeft mensen het idee ‘dat ze erbij horen’ en dat anderen het met hun eens zijn. Als in een gesprek een korte stilte valt dan kan dit negatieve emoties en gevoelens van afwijzing oproepen. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Namkje Koudenburg.
Een gesprek is het begin van de meeste relaties. In gesprekken met vrienden of vreemden, met individuen of groepen, letten we vaak op wat er gezegd wordt. Maar onafhankelijk van de inhoud, kan de vorm van het gesprek ook een sterke invloed hebben op gevoelens van saamhorigheid. Dit onderzoek laat zien dat aspecten van het gesprek die op het eerste gezicht triviaal lijken, als belangrijke signalen kunnen dienen voor de kwaliteit van sociale relaties en de mate waarin we denken het onderling eens zijn. Het onderzoek toont aan dat soepel lopende gesprekken een gevoel van saamhorigheid en overeenstemming geven. Een enkele 4-seconden durende stilte daarentegen kan de flow van het gesprek doorbreken en gevoelens van afwijzing teweegbrengen. Hiermee worden bepaalde fundamentele behoeftes (zoals de behoefte erbij te horen en de behoefte aan sociale validatie) bedreigd. Vervolgonderzoek laat zien dat mensen deze dreiging proberen te reduceren door de relatie met de groep te herstellen: Wanneer het stil blijft nadat ze hun mening hebben gegeven, passen vooral mensen die gemotiveerd zijn om bij de groep te horen hun mening aan de groep aan. Omgekeerd reageren mensen die er minder graag bij willen horen vaak op een stilte door hun mening van de groepsnorm te distantiëren. Dit onderzoek geeft aan dat de vorm van het gesprek een belangrijke rol speelt in het ontstaan van relaties. Dit heeft bijvoorbeeld implicaties voor online communicatie of communicatie via de telefoon, waar mensen vaak te maken hebben met vertragingen in de verbinding. Naast dat dit soort vertragingen ergerlijk zijn, laat ons onderzoek zien dat een vertraging van 1 seconde op de lijn genoeg is om de gespreksflow te doorbreken en het vormen van sterke sociale relaties te belemmeren.
Namkje Koudenburg deed haar onderzoek aan het Heymansinstituut, afdeling Psychologie. Voor een deel van het project ontvingen zij en haar promotors een Google Research Award gekregen. Koudenburg is nu postdoctoraal onderzoeker en docent bij de sectie sociale psychologie.