Personalized treatment with psychiatric drugs through pharmacogenetics and therapeutic drug monitoring

Gepersonaliseerde behandeling met psychiatrische medicijnen door middel van farmacogenetica en geneesmiddelspiegelbepalingen

Wereldwijd worden miljoenen mensen behandeld met psychofarmaca voor ziekten als depressies, bipolaire stoornis of schizofrenie. De effectiviteit van deze middelen is in veel gevallen echter suboptimaal; bij veel patiënten wordt geen volledige reductie van hun klachten bereikt. Er blijken tussen patiënten grote verschillen te bestaan in hun therapeutische reactie en in het optreden van bijwerkingen bij een gelijke dosis van hetzelfde geneesmiddel. Door de aandacht niet op de algehele populatie maar juist op de karakteristieken van de individuele patiënt te richten, kan de behandeling van patiënten worden geoptimaliseerd. Daarbij ligt de nadruk op klinische, genetische en omgevingsverschillen tussen patiënten die van invloed kunnen zijn op de effectiviteit en verdraagbaarheid van geneesmiddelen.

Geers richt zich in het eerste deel van haar proefschrift op microsamplingtechnieken (technieken waarbij geneesmiddelconcentraties in een minimale hoeveelheid monster kunnen worden bepaald welke bijvoorbeeld door middel van een vingerprik kunnen worden verzameld in plaats van door veneuze bloedafname). Dit maakt het uitvoeren van geneesmiddelconcentratie-controles in de dagelijkse praktijk eenvoudiger en patiëntvriendelijker.

In het tweede deel wordt gekeken naar genetische verschillen van twee enzymen; P-glycoproteïne en CYP17. P-glycoproteïne is betrokken bij het transport van psychofarmaca in de bloed-hersen barrière terug naar de bloedbaan zodat deze niet tot de hersenen kunnen doordringen. Onderzocht is wat de invloed is van verschillen in het gen dat codeert voor P-glycoproteïne, op de effectiviteit van psychofarmaca en op het risico van bijwerkingen. Genetische verschillen lijken hierbij geen invloed te hebben op de mate van respons maar wel op de responsesnelheid.

CV Lisanne Geers

Lisanne Geers (1989) studeerde Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daarna was zij werkzaam als apotheker bij de afdeling Klinische Farmacie en Farmacologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen  (UMCG) waar ze in 2020 ook de opleiding tot ziekenhuisapotheker heeft afgerond.  Tevens heeft ze hier in 2022 haar aantekening tot Klinisch Farmacoloog behaald. Momenteel is zij werkzaam als Ziekenhuisapotheker-Klinisch Farmacoloog in het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem.  Haar promotieonderzoek vond ook plaats bij de afdeling Klinische Farmacie en Farmacologie van het UMCG. De titel van haar proefschrift luidt: Personalized treatment with psychiatric drugs through pharmacogenetics and therapeutic drug monitoring. Optimizing individual treatment using therapeutic drug monitoring of clozapine and pharmacogenetics.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/7b8e85ad-4106-4e37-a7bf-211f37f2d5c2