SP jaaroverzicht 1997

Uit: B. de Boer, P. Lucardie, I. Noomen en G. Voer­man, 'Kroniek 1997. Overzicht van de partijpolitieke gebeurte­nissen van het jaar 1997' in: G. Voerman (red.), Jaarboek 1997, Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 1998), 13-90, aldaar 73-77.

Inleiding

In tegenstelling tot de meeste grotere partijen wist de SP ook in 1997 weer ledenwinst te boeken. Begin januari telde de par­tij 19.926 leden, eind december 21.975 - een winst van ruim 2.000 leden. De groei was mede het gevolg van de oproep van de SP aan haar leden om huisgenoten als partijlid te werven tegen een ge­redu­ceerd contri­butietarief. Onder de nieuwkomers waren ook gewe­zen PvdA-leden. In decem­ber maakte het oud-lid van de Tweede-Kamer voor de PvdA F. Moor be­kend dat hij was toegetre­den tot de SP. Eind okto­ber waren twee PvdA-raadsle­den uit de gemeen­teraad van Zand­voort naar de SP overgestapt.

Kandidaatstelling Tweede-Kamerverkiezingen

Ook in de opiniepeilingen stond de SP er goed voor: in novem­ber werd haar drie zetels winst voorspeld. De partij stelde zich ten doel om bij de Tweede-Kamerverkiezingen vijf zetels extra te halen.

De partijraad van maart boog zich over de kandidatenlijst voor de Tweede-Kamerverkiezingen. Dit orgaan nam op voorstel van het partijbestuur het voorlo­pige be­sluit om de zittende ka­merleden J.G.C.A. Marij­nissen en R.J.L. Poppe op de nummers één en twee te plaat­sen. Het huidi­ge Eerste-Kamerlid J.M.A.M. de Wit kreeg de derde plek. De volgende drie posi­ties waren wegge­legd voor mevr. A. Kant, H. van Bommel en mevr. J. Her­mans, allen mede­werkers van de Tweede-Kamerfractie. De partij­afdelingen konden tevens voorstellen doen, evenals individuele partijle­den. Op 13 de­cember stelde de partij­raad de volgorde van de kandi­dat­en­lijst voor de Tweede-Kamerverkiezingen vast. Het partij­con­gres van 24 januari 1998 had het laatste woord.

De partijraad van 13 december besloot verder geen lijstver­bin­ding aan te gaan met GroenLinks en De Groenen (zie hierbo­ven onder Groen­­Links en De Groenen). Men meende dat een derge­lijke af­spraak teveel onduidelijk­heid zou opleveren.

Ontwerpprogramma Tweede-Kamerverkiezingen

Voor de opstelling van het conceptverkiezingsprogramma van de SP was door de partijraad van maart een pro­grammacommissie inge­steld, die onder lei­ding stond van par­tijse­cretaris T. Kox. De eerste versie werd in septem­ber aan de afde­lingen voorge­legd. De binnengeko­men reacties werden door de commissie 'voor zover nodig geacht' ver­werkt in de tweede versie. In het ontwerp werd de nadruk ge­legd op de volgens de SP toene­mende tweede­ling in de samen­leving. Om deze ontwikkeling tegen te gaan, bepleitte de par­tij onder meer een redelijker verhouding tussen minimum- en maximuminko­mens. 'Op termijn zou het uit­gangspunt moeten zijn dat het laagste inkomen ten minste een-derde van het hoogste inkomen is', aldus het concept. Ook wenste de SP een structu­rele verhoging van het wettelijk mini­mumloon en van de daaraan gekoppelde uitke­rin­gen. Het ontwerp werd door de par­tijraad van 13 de­cember vastgesteld; daarna moest het congres van de SP op 24 janua­ri 1998 er nog zijn fiat aan geven.

Tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen en collegevorming

Bij tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen in Drenthe op 29 oktober, die het gevolg waren van een aantal gemeentelijke herindelingen, boekte de SP in Emmen een grote zege. Haar ze­teltal ging van twee naar vier. Met 10,4% werd zij de derde partij in deze gemeente. De collegeonderhandelingen leidden vervol­gens tot spanningen in de SP-raadsfractie. Twee raads­leden be­schuldigden hun fractievoor­zitter H. van Rossem ervan dat deze in de onderhandelingen be­lang­rijke program­mapun­ten van de SP zou negeren omdat hij uit zou zijn op een wet­hou­derspo­st. Van Rossem stapte daarop samen men een fractielid uit de SP-­frac­tie en vormde de groepering 'Socia­listen '98'.

Bij de tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen in Boxmeer op 26 november be­hoorde de SP opnieuw tot de winnaars. Haar stemmen­tal verdubbelde en het aantal zetels steeg van twee naar drie. Niette­min bereikte de SP geen overeenstemming met andere par­tij­en over deel­name aan het college van burgemeester en wet­hou­ders.

Gemeenteraadsverkiezingen 1998

De electorale resultaten in Emmen en Boxmeer werden door de SP als een goede op­maat be­schouwd voor de gemeente­raads­verkie­zingen van maart 1998. 'Ons vermoeden dat we er uitstekend voor staan, is duidelijk beves­tigd', aldus partij­secretaris Kox (de Tribune, 19 decem­ber 1997). Voor de gemeen­teraden hoopte de SP op vijftig zetels extra. De partij zou in 58 gemeenten aan de raadsverkie­zingen deelnemen. De partij­raad stelde in decem­ber strenge normen vast waaraan SP-afde­lingen moesten voldoen wil­den zij met een kandidatenlijst uitkomen: 'een volwaardige afdeling, een goede lijst en voldoende kracht om naast het raadswerk ook het buitenparle­mentaire werk te garanderen' (de Tribune, 16 januari 1998).

Acties

Evenals in voorgaande jaren voerde de SP in 1997 actie tegen de jaarlijkse huurverhoging op 1 juli. De campagne werd geco­rdi­neerd door het partij­bestuurslid G. Wou­ters. Zo'n 600.000 'huurkran­ten' werden verspreid met daarin de boodschap 'nul is genoeg' (de Tribune, 11 april 1997).

In april begon de SP ook een campagne voor de verhoging van de uitkerin­gen en het wettelijk minimumloon met vijf procent. In 1996 had de partij zo'n verhoging reeds bepleit in de nota De paarse armoede (zie Jaaroverzicht 1996). Mensen wer­den opge­roe­pen om bij de Twee­de-Kamerfractie van de partij van hun keuze deze eis kenbaar te maken. Daarbij konden ze gebruik maken van brief­kaarten die de SP bij tien­duizen­den had ver­spreid. 'Verontruste Nederlanders' als de schaker en tv-pre­sentator H. Böhm, schrij­ver/dichter S. Vinkenoog en journalist M. van Amerongen werkten aan de actie mee.

Op 26 april richtte de SP het 'Comité tegen de tweedeling in de gezond­heidszorg' op. Op uitnodiging van partijvoorzitter Ma­rijnissen was hiervoor een aantal werknemers in de gezond­heidszorg naar Utrecht gekomen. Het Comité kantte zich tegen de 'paarse afbraak van de solidariteit en de toena­me van de elite-zorg' (de Tribune, 9 mei 1997).

Op 6 oktober begon de SP de 'Nederland in Tweeën?!-tour', die tot 22 december duurde. In deze maanden trok de partij door Ne­derland om verzet aan te tekenen tegen de groeiende so­ci­aal-econo­mische tweedeling in de samenleving: dat wil zeggen de toene­mende ver­schillen tussen armen en rijken. Medestanders konden een manifest ondertekenen waarin tegen deze ontwikke­ling werd geprotesteerd.

De drie SP-leden uit de Eerste en Tweede Kamer bleven op prinsjes­dag weg bij de door koningin Beatrix uitgesproken troonrede. Op deze wijze wilden ze hun ongenoegen uiten over de 'jubelbegroting' van het 'zelfgenoeg­zame kabinet-Kok'. Naar de mening van het drietal was de juichende toon die de rege­ring aan­sloeg over de groei­ende welvaart misplaatst, gezien het grote aantal mensen dat in armoe­de zou leven (de Volks­krant, 15 en 16 september 1997). In plaats van de troon­rede bij te wonen hield de SP een 'Toornre­de', die in Den Haag werd uitge­sproken door een be­jaarde vrouw.

Protest tegen de Europese Monetaire Unie

Onder het motto 'Euro-Nee' voerde de SP in 1997 campagne tegen de Europese Monetaire Unie (EMU) en de invoering van de euro. Eind fe­bruari begon de partij met de ver­spreiding van een gelijkna­mige krant, die een oplage van een miljoen had. Hierin werd opge­roepen tot het verzamelen van handteke­ningen om het ka­binet te overtuigen van de noodzaak van het houden van een referendum over de Nederlandse deelname aan de EMU. In mei waren 10.000 handte­keningen binnen.

Samen met werknemers van de met sluiting bedreigde Renault-fa­briek in het Belgische Vilvoorde hield de SP op 14 maart een protestactie tegen onder meer de afname van de werkgelegen­heid in de Euro­pe­se Unie. De actie was gericht tegen de minis­ters van Sociale Zaken in de Europe­se Unie, die in Rot­terdam infor­meel bijeen­ waren gekomen om te spreken over de werkge­le­gen­heid in Europa.

Begin april kwam de SP in haar strijd tegen de EMU en de euro met een sticker 'Euro-Nee!'. Wat later bezocht een 'bouwploeg' de Postbus 51-winkel in Den Haag. Omdat deze instelling 'plat­te pro-euro-propaganda' zou maken, werd zij omgebouwd tot het 'ministerie voor euro-propaganda'.

Op 14 en 15 juni belegde de SP in de Beurs van Berlage in Am­sterdam de internationale 'EuroStop'-confe­rentie. Zo'n veertig politieke partijen en organisaties uit Europa namen hier­aan deel. De bedoe­ling van de conferen­tie, die een paar dagen vóór Europe­se top van rege­ringslei­ders en de Franse presi­dent over de her­ziening van het Verdrag van Maas­tricht werd gehou­den, was om alternatie­ven te ontwik­kelen voor de 'neoli­berale' EMU. Samen met Groen­Links en de SAP organi­seerde de SP in de hoofd­stad een demon­stratie tegen de plannen van de Europese top. Aan deze betoging namen circa 50.000 mensen uit binnen- en bui­tenland deel­.

Van 26 tot 28 september belegde de SP een 'Euro-Nee weekend' voor jongeren. Thema van deze bijeenkomst was 'Eén Europa of liever een menselijke toekomst'. Er werd onder meer gesproken over racisme en milieuvervuiling.

Scholing

Begin 1997 startte de SP een scholingscursus voor haar kader, onder de leus 'zonder inzicht geen uitzicht'. Onderwerp was de 'socialisti­sche wereldbe­schouwing anno 1997' (de Tribune, 17 januari 1997). De cursus, die een uit­werking was van een be­sluit van het in juni 1996 gehou­den partijcongres, was vooral bedoeld voor de vele nieuwe be­stuursle­den.

Verwante instellingen en publicaties

Aan het begin van 1997 verscheen de tweede druk van het boek Tegenstem­men. Een rood antwoord op paars, dat was geschreven door politiek leider Marijnissen. In deze tijd begon de poli­tiek leider van de SP zijn 'tegen­stemmen-tour': tot in mei be­zocht hij 24 steden om over zijn boek te dis­cus­siëren  met journalisten en geïnte­resseer­den. Een wat aangepaste Engelse versie verscheen in juli onder de titel Enough. A socialist bites back! T. Benn, de gewezen leider van de linkervleugel van de Britse Labour Party, wijdde aan Marijnissens boek een lovende recensie in het internationale tijdschrift These Tides.

In januari publiceerde het Wetenschappelijk Bureau Koud hè? De warwinkel van koude-toeslagen in Nederland. In dit rapport pleit­ten de auteurs P. Verschuren, G. Wouters en P. Romijn voor het toeken­nen van een koude­toeslag aan huishou­dens met een mini­muminkomen vanwege de strenge winter.

In april verscheen van de hand van P. Verschuren, medewerker van het Wetenschappelijk Bureau, het rapport Drie jaar later: nog steeds trammelant in WVG-land. Drie jaar na de invoering van de Wet Voorziening Gehandi­capten (WVG) werden hierin de gebreken van deze wet op een rij gezet. Onder andere werd gewezen op de on­rechtvaardige verschillen in de vergoe­dingen die er tussen bepaalde gemeenten zou bestaan.

Het Wetenschappelijk Bureau van de SP bracht in augustus het rapport Vrijwillig maar toch verplicht. Een onderzoek naar de prak­tijk rond de 'vrijwillige ouderbijdrage' in het onderwijs uit. Op verzoek van de Tweede-Kamerfractie van de SP onder­zochten H. van Bommel, P.J.J. Lucassen en R. Schonenberg bij honderd scholen hoe de ouderbijdrage was geregeld. Voorgesteld werd onder meer om aan de ouderbijdragen een maximum te stel­len en om ouders met een minimuminkomen vrijstelling te verle­nen.

Begin september maakte de SP de balans op van drie jaar 'A­larm­lijn'. Van dit gratis telefoonnummer, dat op 6 september 1994 door de SP was inge­steld om contact te onderhouden met 'de Nederlandse burger', was in deze periode bijna 10.000 keer gebruik gemaakt. Veel vragen gingen over sociale zekerheid en gezondheidszorg, aldus het rapport B.G.G. 1 x bellen.

Op 27 september hield de SP een conferentie over het 'onder­wijs vanuit socialistisch perspectief'. Op deze bijeenkomst spraken zo'n honderd onderwijsgevenden onder meer over de tweedeling in het onderwijs en de sociaal-pedagogische taak van scholen.

Op 11 oktober organiseerde de SP een 'milieu-match' over hei­kele thema's uit het milieubeleid. Tot de sprekers behoor­den het Tweede-Kamerlid van de SP Poppe, minister van Milieu M. de Boer en de directeur van de Stichting Natuur en Milieu A. van den Biggelaar.

Voor haar leden die actief waren in hun bedrijf belegde de SP op 18 oktober een 'Solidair-dag'. Doel van deze bijeen­komst was om ervaringen uit te wisselen en om te bezien op welke wijze de SP haar 'bedrijfsleden' kon steunen. De bijeen­komst ontleende haar naam aan de bedrijvenkrant Soli­dair, die de SP drie keer per jaar op bedrijven en bouwplaatsen in Neder­land verspreidde. Op 20 december kwamen enkele tientallen SP-leden bijeen die de 'vijf kernpunten van "Soli­dair"' formuleerden. Onder andere werd loonsverhoging geëist en van de vakbond een strijdbare opstelling verlangd. Marijnissen zei in een toe­lichting dat 'Solidair' niet bedoeld was als een nieuwe vak­bond.