SP jaaroverzicht 1996

Uit: J. Hippe, P. Lucardie, I. Noomen en G. Voerman. 'Kroniek 1996. Overzicht van de partijpolitieke gebeurte­nissen van het jaar 1996' in: G.Voerman (red.), Jaarboek 1996 Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 1997), 13-87, aldaar 70-73.

Inleiding

'Achter ons ligt de fase van het "tegengeluid". De komende jaren worden de periode van het "tegenwicht". We gaan tegengas geven en we gaan aan gewicht winnen'. Zo omschreef partijse­cretaris T. Kox de doelstellingen van de SP aan de voor­avond van het partijcongres in juni. Wat betreft de ontwikkeling van het ledental zag hij in ieder geval zijn verwachtingen be­waar­heid worden. Aan het begin van 1996 telde de SP 17.056 leden, aan het einde bijna 20.000. Onder de nieuwkomers was E. Meij­er, de vroe­gere vice-voorzitter van GroenLinks. Deze was uit teleur­stel­ling over het te weinig rode profiel van deze partij in maart overgestapt naar de SP (zie verder in deze Kroniek onder GroenLinks). Het partij­congres stelde als doel dat de partij in 1999 ten minste 25.000 leden zou hebben. De SP hoopte zo wat het ledental betreft uit te groeien tot de vierde partij van Nederland.

Partijcongres

Op 8 juni kwam in Amsterdam het zesde partijcongres van de SP bijeen. Een kleine zeshonderd afgevaar­digden bogen zich over de koers van de partij en over de voorstellen om de statuten en huishoudelijke regle­menten te wijzigen. Zo werd besloten dat het partij­congres in plaats van één keer in de vijf jaar, mi­nimaal eens per vier jaar bijeen diende te komen (de partij­leiding zei toe ernaar te streven om in de praktijk het con­gres eens per drie jaar bijeen te roepen). De in­stelling van een 'S-team' moest bij­dragen tot de verbete­ring van de scho­ling en oplei­ding in de partij. Een SP-Jongerenteam werd in het leven geroepen om de partij aantrekkelijker te maken voor jongeren. Het congres zag niet de noodzaak in van een aparte jongerenorga­nisatie voor de SP. Verder wilde men de contacten met ge­lijk­gestemde groe­pen in het buitenland aan­halen, onder andere om een gemeen­schappelijk front te maken tegen de Euro­pese Mone­taire Unie (EMU).

De statu­ten­wijzi­gingen en andere plan­nen van het par­tijbestuur kregen de un­anieme in­stemming van de afgevaar­dig­den. Op insti­gatie van het congres werd verder besloten tot de uitgave van een blad voor studen­ten. In het voorberei­dingsma­teriaal voor het congres had het partijbe­stuur te kennen gege­ven hierin weinig heil te zien.

Het congres herkoos J.G.C.A. Marijnissen, de voorzitter van de Tweede-Kamerfrac­tie van de SP, als partijvoorzitter. Marijnis­sen was in 1988 in deze functie aangetreden. Als ge­volg van de aange­nomen statutenwijzigingen wees het congres nu ook zelf de par­tijsecre­taris aan. De zittende partijsecre­taris Kox werd zon­der tegenkandida­ten herkozen.

Deelname aan het college van burgemeester en wethouders

In de congresvoorstellen werd er ook voor gepleit om de moge­lijk­heden te verkennen van het leveren van wethouders door de SP. Enkele dagen na het partijcongres, op 11 juni, was het reeds zo ver. De SP-gemeenteraadsfractie in Oss bereikte toen over­een­stem­ming met de PvdA, D66 en de plaatse­lijke partij Voor De Ge­meenschap (VDG) over deelname aan het college van burgemees­ter en wet­houders. Het was voor het eerst in de partijgeschie­denis dat de SP wethou­dersposten ging bezet­ten. Het verwijt dat de SP geen bestuurs­verantwoordelijk­heid wil dragen is nu voorgoed de wereld uit, aldus partijlei­der Marij­nissen. 'De reden dat de SP niet in colleges is vertegen­woor­digd, is dat andere partijen dit niet wilden' (Trouw, 13 juni 1996).

De gelegenheid om deel te nemen aan het gemeentebestuur van Oss deed zich voor nadat het oude college van CDA, VVD en VDG uit elkaar was gevallen. De negen leden tellende raadsfractie van de SP leverde twee wethouders: fractievoorzitter J. Iding, landschapsarchitect bij de provincie Noord-Brabant, en H.P.J. van Gerven, als huisarts verbonden aan 'Ons Medisch Centrum' van de SP. Tot de plannen van het nieuwe college behoorde het op­knappen van oude wijken in Oss en de verhoging van de reis­kos­tenvergoeding voor gehan­dicap­ten.

Tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen

Als gevolg van gemeentelijke herindelingen werden op 27 novem­ber in Noord-Brabant in een aantal gemeenten tussentijdse raadsver­kiezingen gehouden. Voor de SP verliepen deze succes­vol: in de vijf gemeenten waar zij deelnam, werd vooruitgang geboekt. De partij maakte met één zetel haar opwachting in de nieuwe gemeente­raad van Breda (3,7%) en van Roosendaal (3,5%). In Tilburg steeg het zeteltal van drie naar vier (10,4%). In Dongen bleef de SP op vijf zetels steken (22,8%). De 2,1% die in Bergen op Zoom werd behaald, was niet genoeg voor een zetel (zie de Tribune, 20 december 1996). De SP nam in Dongen aan­vankelijk deel aan de onderhandelingen voor een nieuw college van burgemeester en wethouders, maar viel uiteinde­lijk uit de boot.

Acties

Op 16 maart besloot de partijraad van de SP tot acties tegen de jaarlijkse huurverhoging. Al enkele jaren tekende de partij bezwaar aan tegen deze verhoging. In 1993 voerde zij actie onder het motto 'Nul is genoeg'. Een volkspetitie leverde toen een kwart miljoen handtekeningen op. Nu werden de huurders op­ge­roepen om de automatische af­schrijving van de komen­de huur­ver­ho­ging stop te zetten. Op deze wijze maakte de huurder tevens offi­cieel bezwaar tegen de verhoging. Aan de 'Nationale Huur­sta­king '96', die werd gecoördi­neerd door het partijbe­stuurs­lid G. Wou­ters, namen volgens opgave van de SP tot eind juni zo'n 18.000 huurders deel.

Op 1 mei ging het door de SP geïnitieerde actiecomité 'Voor­Zorg!' van start met een campagne gericht tegen het thuiszorg-beleid van staatssecretaris mevr. E.G. Terpstra van Volksge­zondheid, Welzijn en Sport. Onder het devies 'Stop uitverkoop thuiszorg' werd meer geld voor de thuiszorg gevraagd en af­schaffing van het systeem van eigen bijdragen geëist. In no­vember had het comité ruim 150.000 handtekeningen ingeza­meld.

Aan de actie was de publicatie van het rapport Stop uitver­koop thuiszorg door het Wetenschappelijk Bureau van de SP vooraf gegaan. De beide auteurs H.P.J. van Gerven en B.T.H.M. Palm gingen hierin de gevolgen na van de bezuinigin­gen van het kabinet-Kok op de thuiszorg.

Asbestfonds

In maart verscheen de brochure Naar een asbestfonds, het ver­slag van het symposium dat onder die titel op 27 oktober 1995 was gehouden. Gedurende 1996 zette de SP haar inspannin­gen voort om te komen tot een betere schadeloosstel­ling voor asbest­slachtoffers. Be­drijven die met asbest-claims te maken kregen, zouden samen met hun verzekeraars en de overheid een fonds moeten vormen dat uitke­ringen verstrekte aan de slacht­offers (zie Jaaroverzicht 1995 ). In 1995 had staats­secreta­ris Linscho­ten van Sociale Zaken gezegd hierbij geen taak voor de over­heid te zien. Zijn opvolger De Grave zag dit anders: naar zijn mening diende de staat ook bij te dragen aan het fonds.

Verwante instellingen en publicaties

Als reactie op de kabinetsnota 'De andere kant van Nederland' over het armoedevraagstuk gaf de SP op 22 maart een tegenno­ta uit, De paarse armoe­de geheten. Volgens de partij was de groei­ende armoede het gevolg van het 'neo-liberale' paarse beleid. Om de in financiële problemen verke­rende huishoudens te helpen, eiste de SP onder andere een structure­le verhoging van het wettelijk mini­mumloon en de daaraan gekoppelde uitke­rin­gen, 'om te beginnen met vijf procent'. De SP wilde het plan finan­cieren door een verhoging van de ven­nootschapsbelas­ting en door burgers met een topinkomen zwaarder te belasten.

In oktober publiceerde het Wetenschappelijk Bureau van de SP het rap­port Van kwaad tot erger. Willekeur, vertraging, fouten en privacy-schending door de nieuwe bijstandswet, ge­schre­ven door P. Verschu­ren. Hij deed hierin ver­slag van een onder­zoek naar de effecten van de nieuwe Algemene Bijstands­wet, die in januari 1996 was ingevoerd. Zijn conclu­sie luidde dat er door de nieuwe wet niet te rechtvaardigen verschillen waren ont­staan in het niveau van de uitkeringen tussen de onderzoch­te gemeen­ten. Ook zouden er grote problemen zijn bij de invoering van de wet. Naar aanleiding van de in het rapport geconsta­teerde schendingen van de privacy organiseerde de SP een actie onder de leus 'Stop de girogluurders'. Op deze wijze protes­teerde de partij tegen het verplicht tonen van bank- en giro­afschriften door uitke­ringsgerechtigden aan sociale diensten.

In december publiceerde SP-leider Marijnissen het boek Tegen­stemmen. Een rood antwoord op paars. In deze uitgave trok hij ten strijde tegen het neo-liberalisme. Met name de PvdA en het kabinet-Kok nam hij onder vuur. Een reclamespotje voor de radio waarin het boek werd aangeprezen, vond geen genade in de ogen van de STER. Deze organisatie had er moeite mee dat enkele teksten van VVD-leider Bolkestein en de voorzitter van de Tweede-Kamer­fractie van de PvdA, Wallage, hiervoor zonder hun toestemming waren gebruikt. Het spotje werd vervolgens aangepast.