Negen wetenschappers van de RUG ontvangen Vidi-beurs

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft een Vidi-financiering van maximaal €850.000 toegekend aan Tom Boot, Thijs Bouman, Jasperina Brouwer, Julia Costa López, Bahar Haghighat, Namkje Koudenburg, Sebastian Lequime, Loredana Protesescu en Marthe Walvoort. Hiermee kunnen zij een eigen, vernieuwende onderzoekslijn ontwikkelen en een onderzoeksgroep opzetten.

Vidi is gericht op ervaren onderzoekers die na hun promotie al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht. Vidi maakt samen met de Veni- en Vici-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma. Binnen het Talentprogramma zijn onderzoekers vrij om hun eigen onderwerp voor financiering in te dienen. In totaal dienden in deze Vidi-ronde 778 onderzoekers een onderzoeksproject in voor financiering. Daarvan zijn 149 gehonoreerd. Deze ronde heeft NWO extra middelen in kunnen zetten om meer goede voorstellen te honoreren. Hiermee kan NWO talentvolle onderzoekers een steuntje in de rug geven in tijden van bezuinigingen op onderzoek en wetenschap.

RUG-onderzoekers die een Vidi hebben ontvangen:

Wat daar gebeurt, is hier van belang: de econometrie van latente verbanden

Dr. Tom Boot (Faculteit Economie en Bedrijfskunde)

Economisch beleid raakt niet slechts één individu, één bedrijf of één land. De effecten verspreiden zich: een loonsverhoging heeft invloed op de ontvanger én op degenen die van diens inkomen afhankelijk zijn, een financiële impuls voor één lokaal bedrijf beïnvloedt ook andere bedrijven in de toeleveringsketen. In de praktijk weten onderzoekers zelden precies wie met wie verbonden is. Daardoor kunnen beleidsmaatregelen onbedoelde en onvoorspelbare neveneffecten hebben. Dit onderzoek ontwikkelt nieuwe methoden om verborgen economische verbanden direct uit data af te leiden. Door deze verbindingen zichtbaar te maken, kunnen beleidsmakers anticiperen op neveneffecten in plaats van erdoor verrast te worden.

Een klimaat van cynisme: oorzaken, gevolgen en oplossingen met betrekking tot het het verspreiden van cynisme over de waardenbasis van mensen voor klimaatactie

Dr. Thijs Bouman (Faculteit Gedrags- & Maatschappijwetenschappen)

Er moet veel gebeuren om klimaatverandering in te perken, maar er wordt te weinig gedaan. Vaak wordt dit gebrek aan ‘klimaatactie’ cynisch bekeken: “mensen geven vooral om zichzelf en niet om anderen en het klimaat”. Echter blijkt het omgekeerde waar. De meeste mensen geven veel om anderen en het klimaat, en zijn bereid om klimaatactie te ondersteunen en nemen. In dit Vidi project wordt onderzocht of juist dit cynisme klimaatactie verhindert. Weerhoudt het individuen van klimaatactie en bestuurders van maatregelen die nodig zijn om klimaatacties mogelijk te maken? En zou minder cynisme de stap naar een duurzamere toekomst kunnen zijn?

Mantelzorg van de toekomst

Dr. Jasperina Brouwer (Faculteit Gedrags- & Maatschappijwetenschappen)

In deze longitudinale studie worden de voorwaarden voor het realiseren van voldoende mantelzorg onderzocht door de ontwikkeling van het Social Care model. Daarvoor bestuderen onderzoekers hoe individuele, sociale en maatschappelijke determinanten, zoals wettelijke regelingen, maatschappelijke normen en waarden, van invloed zijn op veranderingen in het mantelzorgnetwerk. Op basis van de verzamelde gegevens voorspellen simulatiemodellen onder welke voorwaarden burgers in staat zijn om mantelzorg te verlenen in de toekomst en hoe de beschikbare zorg eruitziet gegeven demografische veranderingen. De bevindingen zijn van cruciaal belang om oplossingen te ontwikkelen die duurzame mantelzorg garanderen.

Gemeenschappen in de tijd. Lichamen, gebruiken en ritmes in de vroege Iberische wereld

Dr. Julia Costa López (Faculteit der Letteren)

Dit project analyseert hoe de ideeën van politieke gemeenschap veranderden in de contacten tussen culturen in de vijftiende en zestiende eeuw in het Portugese en Spaanse rijk. Het kijkt naar hoe verschillende sociale praktijken gemeenschappen neerzetten als iets dat in de tijd bestaat. Er wordt specifiek gekeken naar hoe mensen beweerden een collectieve gewoonte te volgen, hoe de medische wetenschap dacht dat lichamen konden veranderen en eigenschapen konden doorgeven door de generaties heen en naar hoe veroverde gemeenschappen hun gebruik van tijd veranderden. Op deze manier wil het project begrijpen hoe verschillende ideeën over tijd op elkaar inwerken en veranderen.

Een autonome miniatuurrobotzwerm voor inspectie van infrastructuur

Dr. Bahar Haghighat (Faculteit Science and Engineering)

Verouderde staalinfrastructuur kan verborgen schade ontwikkelen die leidt tot dure reparaties of gevaarlijke defecten. Dit project ontwikkelt een nieuw systeem van miniatuurrobots die zich over staalconstructies bewegen om tekenen van structurele schade op te sporen. De robots werken samen als een intelligente zwerm en analyseren trillingssignalen om mogelijke defecten te identificeren en hun inspectiestrategie in realtime aan te passen. Door robotica en kunstmatige intelligentie te combineren in een compact en autonoom systeem, maakt deze aanpak infrastructuurinspecties sneller, veiliger en betrouwbaarder. Dit helpt de levensduur van kritieke constructies te verlengen en tegelijkertijd de onderhoudskosten en risico's voor menselijke inspecteurs te verminderen.

De conversatiedynamiek van polarisatie: bottom-up factoren van maatschappelijke verdeeldheid en democratische veerkracht.

Dr. Namkje Koudenburg (Faculteit Gedrags- & Maatschappijwetenschappen)

Hoe kunnen we maatschappelijke polarisatie verklaren, en beïnvloeden? Vanuit een bottom-up benadering onderzoekt dit project of microdynamiek in alledaagse (politieke) gesprekken maatschappelijke polarisatie kan aanwakkeren. Ook wordt onderzocht of subtiele veranderingen van de vorm van het gesprek bij kunnen dragen aan een gezonder democratisch debat. Het doel is om samen met overheden en mediapartners praktische tools en interventies te ontwikkelen die de spanningen rond meningsverschillen verminderen en het publieke debat versterken.

Hoe evolueren virussen als ze niet alleen zijn?

Dr. Sebastian Lequime (Faculteit Science and Engineering)

De recente opkomst van virale uitbraken en pandemieën benadrukt de noodzaak om virale evolutie beter te begrijpen, om hun impact op menselijke en dierlijke gezondheid doeltreffender te beheersen. Veel studies negeren dat virussen hun gastheer vaak co-infecteren, samen met andere virussen en endogene virale elementen—restanten van vroegere infecties die in het genoom zijn geïntegreerd. Hoe deze factoren virale evolutie beïnvloeden is grotendeels onbekend, ondanks aanwijzingen dat ze bijdragen aan epidemische dynamiek en medicijnresistentie. Dit project onderzoekt de rol van co-infecties en endogene virale elementen in virale evolutie met behulp van een experimenteel model.

Slimme en zelfaanpassende inkten voor de energiematerialen van de toekomst (INKS)

Dr. Loredana Protesescu (Faculteit Science and Engineering)

Duurzame energietechnologieën hebben slimme, betaalbare, duurzame en efficiënte materialen nodig. Traditionele technieken zijn vaak ingewikkeld en duur, en leveren niet de gewenste eigenschappen. Daarom zal ik een revolutionaire inkt ontwikkelen die, geactiveerd door pH, warmte of druk, zichzelf zal omvormen tot een stabiele, dunne, meerlaagse film. De inkt bevat perovskiet-chalcogenide nanodeeltjes: sterke, slimme materialen, die bovendien bestand zijn tegen hitte, vocht en UV-licht. Met dit éénstaps-proces vereenvoudigen we de productie, verhogen we de efficiëntie en stabiliteit van de film, en verlagen we het energieverbruik. Zo bouwen we samen aan een groenere, slimme en veerkrachtige energietoekomst.

Nieuwe strategieën om gezonde suikers te maken voor gezonde darmen

Dr. Marthe Walvoort (Faculteit Science and Engineering)

Bifidobacteriën maken een eigen unieke 'suikerjas' aan de cellulaire buitenkant, die bestaat uit specifieke polysachariden. Huidige manieren om deze polysachariden te isoleren leiden tot lage opbrengst en zuiverheid, waardoor het gebruik van deze polysachariden in therapeutische toepassing, bijvoorbeeld in het voorkomen of behandelen van darminfecties, ver weg is. In dit project gaan de onderzoekers effectieve synthesemethoden ontwikkelen om voor het eerst zuivere polysacharide-preparaten te maken, wat een enorme transitie teweeg zal brengen in het veld van probiotica. Zuivere polysachariden zullen nieuwe inzichten in specifieke gezondheidseffecten van probiotica opleveren.