Anneke Timmermans: welke invloed heeft een individuele leraar op de kansen van een leerling?

Welke invloed heeft een individuele leraar op de kansen van een leerling?

Rosenthal en Jacobson lieten meer dan 50 jaar geleden al zien dat leerkrachtverwachtingen de intelligentie van leerlingen kunnen beïnvloeden. Het belang van hoge leerkrachtverwachtingen is sindsdien onomstotelijk bewezen; verwachtingen zijn bepalend voor de aangeboden leerstof, plaats in de klas, groepsindelingen, interacties die leerkrachten met leerlingen aangaan, en de prestaties van leerlingen. Ook de schooladviezen zijn een vorm van leerkrachtverwachtingen. In Nederland spelen schooladviezen een leidende rol bij het belangrijkste moment in de schoolloopbaan van een leerling: de overgang naar het voortgezet onderwijs.

Mijn onderzoek richt zich op verschillen tussen leerkrachten in wat ze verwachten van een leerling en de schooladviezen die ze geven. Sommige leerkrachten blijken veel hogere adviezen aan hun leerlingen te geven dan anderen. Zo geeft de ene leerkracht een vwo-advies, terwijl een collega een vergelijkbaar kind havo zou adviseren.

Ook blijken sommige leerkrachten veel sterker te differentiëren in verwachtingen. Zo hebben sommige leerkrachten vrijwel gelijke verwachtingen voor alle leerlingen in de klas ongeacht de huidige vaardigheden, terwijl andere leerkrachten hun verwachtingen veel sterker baseren op prestaties of andere kenmerken van leerlingen. De laatste leerkrachten lijken vatbaarder voor stereotypering. Verschillen in prestaties tussen etnisch-culturele groepen of jongens en meisjes worden door de verwachtingen en schooladviezen van deze docenten uitvergroot.

Na een jaar blijkt echter dat de klassen waarin leerkrachten weinig gedifferentieerde verwachtingen hebben opvallend genoeg beter presteren. Vermoedelijk zijn deze leerkrachten flexibeler in instructie en groeperingsvormen, waardoor ze alle leerlingen een kans geven. Al met al is de individuele leerkracht heel bepalend voor de kansen die een leerling krijgt.