Professional development in data use

Professionalisering van leerkrachten op het gebied van opbrengstgericht werken niet eenvoudig

Onvrede over de rekenprestaties van Nederlandse leerlingen heeft geleid tot nationaal beleid, zoals OpbrengstGericht Werken (OGW), dat erop gericht is deze prestaties te verhogen. Binnen OGW worden data systematisch en formatief ingezet in het onderwijs, hetgeen van leerkrachten vraagt dat zij de data vertalen naar weloverwogen beslissingen en bijbehorende acties in de klas (vakdidactische data-geletterdheid). Op deze manier kan het onderwijs beter aansluiten bij de behoeften van leerlingen, waardoor de prestaties naar verwachting verbeteren.

Lieneke Ritzema deed onderzoek naar de vraag in hoeverre een leerkrachtentraining op het gebied van OGW leidt tot een verandering in het gedrag van de leerkrachten en tot een verbetering van de rekenprestaties van de leerlingen. De training bestond uit drie aan elkaar gerelateerde, effectief gebleken componenten: a) door de leerkracht vastgestelde, inhoudelijk onderbouwde, prestatiedoelen, b) door leerkrachten aangeleerde vaardigheden om data te analyseren en interpreteren en c) de introductie en/of versterking van algemene effectieve instructiestrategieën.

Ritzema’s empirische studies laten zien dat professionalisering van leerkrachten op het gebied van OGW niet eenvoudig is. De combinatie van de empirisch onderbouwde componenten leidde niet of nauwelijks tot aanpassingen in leerkrachtattitudes en handelen in de klas en, als gevolg daarvan, ook niet tot verbeteringen van de rekenprestaties van leerlingen. Dit ondanks de naleving van algemeen aanvaarde kenmerken van effectieve leerkrachtentrainingen.

Er heerst momenteel nog veel onduidelijkheid over de gewenste inhoud, implementatie en evaluatie van leerkrachtentrainingen voor formatief gebruik van data. Beleidsmakers zouden zich hiervan volgens Ritzema bewust moeten zijn en voorzichtigheid moeten betrachten bij het interpreteren van beleidsresultaten.

Lieneke Ritzema deed haar promotieonderzoek als docent-onderzoeker bij de afdeling Onderwijskunde van de RUG.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/0a96bd4b-2aea-4821-9ea0-100dd673ca7f