Promotie. L. de Jonge-Hoekstra, Msc. How hand movements and speech tip the balance in cognitive development. A story about children, complexity, coordination, and affordances

Sterke koppeling spraak en handbewegingen bij kinderen

Als we de werking van bijvoorbeeld een hefboom of een balans willen uitleggen, bewegen we spontaan onze handen en gebaren we. Bij kinderen is dat ook zo. Daarnaast gebruiken kinderen hun handen om dingen te ontdekken en om uit te vinden hoe iets werkt. Uit eerder onderzoek bleek dat de handbewegingen die kinderen maken daarbij vooruit lopen op de spraak en dus een leidende rol hebben in de cognitieve ontwikkeling.

Vaak wordt verondersteld dat cognitief begrip zich vooral in het hoofd afspeelt en dat handbewegingen en spraak dit (slechts) weerspiegelen. Cognitief begrip ontstaat en bestaat echter uit het constante samenspel tussen (hand)bewegingen en spraak, en iemands fysieke en sociale omgeving. Met fysieke omgeving worden bijvoorbeeld taakeigenschappen bedoeld en met de sociale omgeving andere mensen. In haar onderzoek richt Lisette de Jonge-Hoekstra zich op dit constante samenspel tussen handbewegingen, spraak en omgeving, om zo de rol van handbewegingen in de cognitieve ontwikkeling beter te begrijpen.

Tijdens wetenschap-en-techniek-taken bleek dat spraak de handbewegingen van kinderen meer beïnvloedt dan andersom. Gedurende moeilijke taken wordt de koppeling tussen handbewegingen en spraak nog sterker dan tijdens makkelijke taken. Tussentijdse veranderingen in taakeigenschappen beïnvloeden handbewegingen en spraak verschillend. Samenwerkende kinderen stemmen hun handbewegingen en spraak op elkaar af, en zelfs hun hoofdbewegingen. De koppeling tussen handbewegingen en spraak hangt samen met leeftijd en (school)prestaties. Het is belangrijk dat leerkrachten aandacht hebben voor kinderen hun spraak én handbewegingen en hun lessen en lokalen zó inrichten, dat er ruimte is voor beide. Cognitief begrip ontstaat en bestaat dus uit het samenspel tussen de handbewegingen en spraak van kinderen, en de fysieke en sociale omgeving.

Spraak beïnvloedt de handbewegingen meer dan andersom. Interessant is dat een grotere asymmetrie in aantrekkingskracht tussen spraak en handbewegingen samenhangt met een hogere (kleuter) CITO-score voor taal en een hogere leeftijd. Omgekeerd hangt een meer gebalanceerde aantrekkingskracht samen met een hogere (kleuter) CITO-score op rekenen en een betere prestatie op eerdere wetenschap-en-techniek-taken.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/(...)46-a031-f44d00760872