Click for PET. Click chemistry as a tool for 18F radiolabelling

Promotie: mw. L.S. Campbell-Verduyn, 12.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Click for PET. Click chemistry as a tool for 18F radiolabelling

Promotor(s): prof.dr. B.L. Feringa, prof.dr. P.H. Elsinga, prof.dr. R.A. Dierckx

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

‘Click’ chemie als gereedschap voor PET-radiolabeling

In haar proefschrift beschrijft Lachlan Campbell-Verduyn het toepassen van ‘click’ chemie bij radiolabeling voor positronemissietomografie (PET), een medische beeldvormende techniek. Een PET-scan is een nucleaire beeldvormingstechniek waarbij een radioactief isotoop aan de patiënt wordt toegediend. Het doel is om zo bijvoorbeeld een tumor zichtbaar te maken. Voor het bereiden van een injecteerbare vloeistof moet het isotoop eerst aan een geschikte drager, bijvoorbeeld een peptide, worden verbonden. Deze chemische synthese moet snel en gemakkelijk verlopen, want de PET-techniek werkt met snel vervallende isotopen.

De CuAAC ‘click’ reactie, een koper-gekatalyseerde 1,3-dipolaire cycloadditie van alkynen en azides, is snel, selectief en robuust, en werkt onder een scala aan reactiecondities. In een onderzoeksgebied waar eenvoud en reactiesnelheid cruciaal zijn, spreekt het, aldus Campbell-Verduyn, voor zich dat ‘click’ chemie naar voren is gekomen als een uitstekende techniek voor radiolabeling. Twee hoofddoelen werden nagestreefd; ten eerste het verhogen van de reactiesnelheid van de CuAAC en ten tweede het verkennen van mogelijkheden om het gebruik van koper in de ‘click’ reactie te vermijden om in vitro en in vivo labeling mogelijk te maken. Het eerste doel werd bereikt door gebruik te maken van het fosforamidietligand MonoPhos waardoor de reactiesnelheid drastisch toenam. Het tweede doel werd bereikt door middel van het in situ genereren van benzyne dat reageert met azides tot benzotriazolen, en door synthese van een ‘gespannen’ cyclooctyn. Beide methoden, zowel koper-gekatalyseerd als kopervrij, zijn toegepast in de labeling van bombesine, een peptide dat veelvuldig gebruikt wordt in de beeldvorming van bepaalde kankersoorten, met [18F].

Lachlan Campbell-Verduyn (Canada, 1986) studeerde scheikunde aan de Mount Allison University. Het onderzoek werd uitgevoerd aan het Stratingh Institute for Chemistry van de RUG en de afdeling Nuclear Medicine and Molecular Imaging van het UMCG. Na afronding van het onderzoek is ze een nieuwe studie gaan volgen aan de Harvard Law School.