Synthesis of Methyl-Branched lipids from mycobacterium tuberculosis.

Promotie: dhr. B. ter Horst, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Synthesis of Methyl-Branched lipids from mycobacterium tuberculosis.

Promotor(s): prof.dr. B.L. Feringa, prof.dr.ir. A.J. Minnaard

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Contact: Bjorn ter Horst, tel. 06 1449 5743, e-mail: bjornter.horst@gmail.com

Synthese van methylvertakte lipiden uit M. tuberculosis

De beschikbaarheid van zuivere verbindingen uit de tbc-bacterie Mycobacterium tuberculosis is belangrijk voor fysiologische en immunologische studies. Het kweken van M. tuberculosis is echter gevaarlijk en in slechts zeer weinig laboratoria toegestaan. Bovendien is het moeilijk om zuivere verbindingen te isoleren uit de celwand die bestaat uit honderden verschillende verbindingen. Gelukkig kunnen de verbindingen ook synthetisch worden vervaardigd.

Bjorn ter Horst beschrijft in zijn proefschrift de synthese van de methylvertakte zuren mycocerosine-, phthioceranine-, hydroxyphthioceranine-, mycolipenine-, mycolipanoline-, en tuberculostearinezuur, die in M. tuberculosis voorkomen. Met de synthese van hydroxyphthioceraninezuur is tevens de tot dan toe onbekende stereochemie van het C-17 hydroxyl stereocentrum opgehelderd. Dit was mogelijk door directe vergelijking van de twee synthetische stereo-isomeren met de uit M. tuberculosis geïsoleerde verbinding. Verder is de synthese van PDIM A en een niet eerder beschreven fosfolipide beschreven. De structuur van het fosfolipide kon worden opgehelderd aan de hand van asymmetrische synthese en MS/MS analyse.

Als belangrijkste strategie voor de synthese van de bovengenoemde methylvertakte verbindingen is gebruik gemaakt van de enantioselectieve iteratieve koper-gekatalyseerde 1,4-additie van MeMgBr op onverzadigde thioesters. De effectiviteit en selectiviteit van deze iteratieve strategie in combinatie met diverse nieuw ontwikkelde synthetische methoden maakte het mogelijk deze niet eerder gesynthetiseerde verbindingen zuiver te isoleren en te beschrijven.

Bjorn ter Horst (Enschede, 1977) studeerde in Groningen. Het promotie-onderzoek werd uitgevoerd bij het Stratingh Institute for Chemistry van de RUG en gefinancierd door NWO. Ter Horst werkt is na de afronding van het onderzoek voor het Top Institute Pharma gaan werken bij Merck.