A circadian clock in yeast

Promotie: mw. Z. Chen, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: A circadian clock in yeast

Promotor(s): prof.dr. M. Marrow

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Een biologische klok in gist  

Hoewel circadiaanse (oftewel: biologische) klokken overal in de natuur gevonden worden, waren ze nog niet waargenomen in gisten. Zheng Chen zocht naar aanwijzingen voor een circadiaans systeem in de gist Saccharomyces cerevisiae. Ze creëerde daarvoor condities waarbij karakteristieke klokeigenschappen tot uiting zouden moeten komen. Om dagelijkse oscillaties te veroorzaken, werden S. cerevisiae culturen blootgesteld aan diverse temperatuurcycli. De reacties van de culturen op de temperatuurcycli tonen specifieke processen die wijzen op een circadiaans timingmechanisme, namelijk 'entraineering' en een gedempt vrijlopend ritme. Dit suggereert de aanwezigheid van een circadiaans systeem in S. cerevisiae.

Met NMR, MS en microarrays werd het ritmisch gedrag van genen en metabolieten van S. cerevisiae bekeken. Een grote diversiteit genen, waaronder genen die onderdeel zijn van de stikstof- en koolstofmetabolisme tot en met genen die de reactie op hitte en kou reguleren, en ongeveer vier procent van de metabolieten laten een expressiepatroon zien dat overeenkomt met een circadiaans ritme onder temperatuur-entrainment. Chen ontdekte enkele door een circadiaanse klok gereguleerde moleculaire ritmes die gebruikt kunnen worden om de klokgenen in S. cerevisiae in kaart te brengen.

Zheng Chen (China, 1976) studeerde biotechnologie in Wageningen. Het onderzoek werd uitgevoerd bij de afdeling chronobiologie en werd gefinancierd door NWO, de Hersenstichting en de EU.