In (re)search for holistic recovery in mental illness: exploring heterogeneity, social outcomes, and non-clinical factors

Op (onder)zoek naar holistisch herstel bij psychische aandoeningen: het verkennen van heterogeniteit, sociale uitkomsten en niet-klinische factoren

Psychische stoornissen behoren tot de belangrijkste oorzaken van invaliditeit wereldwijd. Ernstige vormen zoals schizofrenie gaan gepaard met een drievoudig verhoogde mortaliteit en tot dertig keer hoger suïciderisico vergeleken met de algemene bevolking. Hoe kan herstel worden bevorderd? Historisch gezien richtten psychiatrisch onderzoek en praktijk zich vooral op biologische en klinische uitkomsten. Psychosociale dimensies en de bredere omgevingscontext werden vaak verwaarloosd, wat mogelijk heeft bijgedragen aan stagnerende verbeteringen. Bovendien kent een one-size-fits-all benadering duidelijke beperkingen.

Dit proefschrift van Natalia Tiles-Sar onderzocht deze lacunes met behulp van longitudinale cohortanalyses en een systematische review. In de Nederlandse GROUP-studie werd een sterke heterogeniteit in herstel aangetoond: patiënten volgen uiteenlopende klinische en psychosociale trajecten, waarbij premorbide sociaal functioneren een sterke voorspeller bleek van langetermijnuitkomsten. Omgevings- en psychologische factoren zoals trauma, stigma en zelfwaardering beïnvloedden herstel aanzienlijk, waarbij zelfwaardering deels het effect van ervaren stigma op sociaal functioneren verklaarde. Overgangen van beschermd naar zelfstandig wonen bleken voor de meeste patiënten moeilijk, vooral voor oudere mannen met cognitieve beperkingen en ernstige positieve symptomen. Daarnaast werd gekeken naar comorbiditeit: een Cochrane-review van psychologische interventies bij inflammatoire darmziekten met co-morbide angst of depressie liet verbeteringen zien in kwaliteit van leven en mentale symptomen, maar niet in lichamelijke ziekteactiviteit.

Ter integratie van deze bevindingen werd het HUMANS-model (Holistic Unified Model of Anthropological and Natural Systems) ontwikkeld, gebaseerd op het biopsychosociaal model, systeem- en complexiteitstheorie en een ecologisch perspectief. Tevens werd een werkdefinitie van holistisch herstel voorgesteld. Deze bijdragen vormen een empirische en theoretische basis om de psychiatrische epidemiologie te ontwikkelen richting meer omvattende, sociaal verankerde en persoonsgerichte benaderingen.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/84701cc3-e7f0-40a1-9bb1-f1b995aee48f