Ruimte voor onzekerheid

Streven naar onzekerheidsreductie in infrastructuurplanning wakkert weerstand juist aan

Beleidsmakers in infrastructuurplanning (zoals de aanpassing van een weg) proberen in hun streven naar beheersing en een snel besluit onzekerheden te verkleinen (bijvoorbeeld door geen alternatieven mee te nemen). Daarbij bereiken zij in de interactie met andere betrokkenen (vooral tegenstanders van het voorgenomen plan) regelmatig het tegenovergestelde. Promovendus Klaas Veenma, tevens beleidsonderzoeker van de provincie Overijssel, noemt dat het boemerangeffect: onzekerheden worden niet kleiner maar juist groter. Dit leidt tot polarisatie en een langdurig en moeizaam besluitvormingsproces en niet tot het snelle besluit dat beleidsmakers nastreven. Veenma pleit dan ook voor meer ruimte voor onzekerheid in infrastructuurplanning, onder meer door meer alternatieven mee te nemen in de besluitvorming.

Er is een toenemend besef dat onzekerheid een plek moeten krijgen in de besluitvorming van  ruimtelijke planning. Tegelijkertijd blijkt het meenemen van onzekerheid in besluitvorming lastig, onder meer door de interactie tussen beleidsmakers en andere actoren en doordat gedurende het besluitvormingsproces de omgeving verandert. Het onderzoek van Veenma gaat in op de manier waarop beleidsmakers in infrastructuurplanning omgaan met onzekerheid onder invloed van de genoemde factoren. Daartoe analyseerde hij het besluitvormingsproces van drie gebiedsgerichte infrastructuurprojecten: de herinrichting van vliegveld Twente, de aanleg van een bypass van de IJssel bij Kampen en de herinrichting van de provinciale weg N340 Zwolle-Ommen.

Veenma toont aan dat beleidsmakers in hun pogingen het besluitvormingsproces beheersbaar te houden blijven streven naar onzekerheidsreductie. Ze passen hun omgang met onzekerheid slechts gradueel aan hun veranderende omgeving aan en lijken dat vooral te doen vanuit een zeker opportunisme of als ze daartoe worden gedwongen. Als reactie op dit streven naar onzekerheidsreductie proberen tegenstanders onzekerheden te vergroten, zodat alternatieven in beeld komen. Door de ‘contested community’ die aldus ontstaat blijkt het vervolgens lastig om tot een breed gedragen invulling van een gebiedsgericht infrastructuurplan te komen. Op basis van zijn onderzoek beveelt Veenma aan het patroon van ‘actie-reactie’ tussen beleidsmakers en tegenstanders in de omgang met onzekerheid te doorbreken via een vroegtijdige open dialoog en via ‘joint fact finding’ waarin juist ruimte wordt gecreëerd voor onzekerheid.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/850737d7-e0fb-447d-a06c-188f7d20a6dc