'Het pryeel van Zeeland'

Eerste onderzoek naar buitenplaatsen in hun landschappelijke en sociale context

Martin van den Broeke heeft voor zijn promotie onderzocht welke motieven en functies ten grondslag lagen aan de ontwikkeling van de buitenplaatscultuur op Walcheren in de periode 1600-1820, en hoe die de aanleg en vormgeving van buitenplaatsen bepaalden. Op Walcheren lagen de voornaamste steden van Zeeland en er was gedurende de zeventiende en achttiende eeuw een omvangrijke en markante buitenplaatscultuur. Het is de eerste keer dat buitenplaatsen in Nederland in een hele regio in hun landschappelijke en sociale context zijn onderzocht.

Buitenplaatsen verenigden meerdere functies in zich en de verhouding daartussen varieerde al naar gelang de motieven van de eigenaar om een buitenverblijf te willen hebben. Vermaak en het tonen van aanzien zijn constante factoren, maar met name in de zeventiende eeuw waren buitenverblijven wel degelijk onderdeel van het economisch verkeer. Verder kon een buitenplaats voor stedelingen met ambachtsheerlijkheden de verbeelding van die ambachtsheerlijke macht vormen. Van den Broeke onderzoekt deze ontwikkelingen door drie zones rond de stad te onderscheiden: de singel, de stadsrandzone van drie tot vier kilometer rond de stad en het platteland daarbuiten. Zo brengt hij de motieven en functies die verbonden waren met de buitenplaatscultuur op Walcheren in beeld voor elk van die zones en toont hij de verschillen tussen de zones. De buitenplaatscultuur was nauw verbonden met de regionale context, maar toont ook de rijkdom en variatie van die in de Republiek als geheel. Bij zijn onderzoek paste Van den Broeke een nieuw analysemodel toe (drie zones rond de steden, vier verschillende functies), dat ook voor buitenplaatsen elders in Nederland kan worden gebruikt.

Martin van den Broeke is de eerste promovendus bij de bijzondere leerstoel Historische Buitenplaatsen en Landgoederen (eerste promotor prof.dr. Y.B. Kuiper). Ook is hij de eerste promovendus bij het in 2010 opgerichte Kenniscentrum Landschap (tweede promotor prof.dr.ir. M. Spek). Hij verrichtte zijn onderzoek aan het Groningen Research Institute for the Study of Culture (ICOG), Faculteit der Letteren. Zijn proefschrift verschijnt in een handelsuitgave bij Uitgeverij Verloren. Van den Broeke - zelf afkomstig van Walcheren - is als hobbyist al bijna twintig jaar bezig met (archief)onderzoek naar dit onderwerp. Zijn promotieonderzoek deed hij in zijn eigen tijd. Hij werkt bij het Ministerie van Economische Zaken.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/1e176a9c-017d-4d27-a9c7-5c9ac1099f96