SGP jaaroverzicht 1989

Uit: P. Lucardie en G. Voerman. 'Kroniek 1989. Overzicht van de partijpolitieke gebeurte­nissen van het jaar 1989' in: G.Voerman en P. Lucardie (red.), Jaarboek 1989 Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 1990), 15-59, aldaar 51-54.

Inleiding

Terwijl andere partijen zich in 1989 vooral met verkiezingen bezig hielden, bezon de SGP zich op haar beginselen.

Op weg naar een nieuw beginselprogram

Reeds in 1985 had de SGP een commissie ingesteld om een nieuw program van beginselen te ontwerpen. In 1988 had het Hoofdbestuur het ontwerp goedgekeurd en aan de plaatselijke kiesverenigingen toegezonden. De Landelijke Stichting tot Handhaving van de Staatkundig Gereformeerde Beginselen vond de vernieuwing te ver gaan en stelde een alternatief concept op, dat eveneens aan de kiesverenigingen werd toegestuurd. De belangrijkste verschillen betroffen het actieve kiesrecht van de vrouw en de opvattingen over de overheid, haar wetgevende macht en haar houding ten opzichte van openbaar en bijzonder onderwijs. De Landelijke Stichting wees het kiesrecht van de vrouw zonder voorbehoud af. De overheid werd in haar ogen belichaamd door de regering, die derhalve niet alleen alle uitvoerende maar ook de wetgevende macht diende uit te oefenen. Het parlement kende zij slechts een "adviserende en controlerende taak" toe. De overheid behoorde volgens artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis alles wat in strijd is met Gods Woord uit het openbare leven te weren. Door haar gesubsidieerde openbare èn bijzondere scholen zouden dan ook Gods Woord dienen te gehoorzamen. Tegelijkertijd koesterde de Stichting bezwaren tegen de door de overheid opgelegde leerplicht, die inbreuk zou maken op de rechten van de ouders.

Op 15 april hield de SGP in Putten een bijzondere huishoudelijke vergadering over het beginselprogram. Een voorstel van de kiesvereniging Barneveld om het oude program te handhaven werd verworpen. De discussie spitste zich toe op de kwestie van het vrouwenkiesrecht. Het voorstel van het Hoofdbestuur kreeg steun van 220 van de 410 afgevaardigden. Aangezien het hele program niet in één keer behandeld kon worden, kwam men op 20 mei opnieuw in Putten bijeen. Nu concentreerde de discussie zich op de onderwijskwestie. De bezwaren tegen het ontwerp op dit punt werden met name verwoord door P.H. op 't Hoff, voorzitter van de Kontaktvereniging van Leerkrachten en Studerenden op gereformeerde grondslag en tevens bestuurslid van de Landelijke Stichting. De bezwaren vonden zoveel weerklank dat het Hoofdbestuur besloot zich hierover opnieuw te beraden.

B.J. van der Vlies, politiek leider van de SGP, presenteerde op de jaarvergadering van de Kontaktvereniging op 23 september te Gouda een nieuwe tekst over het onderwijs, die grotendeels aan de bezwaren tegemoet kwam: al het onderwijs, openbaar of bijzonder, diende overeenkomstig de norm van Gods Woord plaats te vinden. De leerplicht zou echter gehandhaafd blijven. Ook het artikel over vrouwenkiesrecht werd door het Hoofdbestuur herzien, en luidde nu:

"De opvatting van het vrouwenkiesrecht, voortkomend uit het in artikel 9 genoemde emancipatiestreven, strijdt met de roeping van de vrouw. Dat laatste geldt ook voor het zitting nemen van de vrouw in politieke organen, zowel vertegenwoordigende als bestuurlijke. De vrouw zij in haar eigen consciëntie overtuigd of zij haar stem kan uitbrengen met inachtneming van de haar door God gegeven plaats".

Met 295 stemmen vóór en 91 tegen werd dit herziene artikel goedgekeurd door de huishoudelijke vergadering die op 25 november in Gouda het beginselprogram definitief vaststelde. Het program werd uiteindelijk met 291 stemmen tegen 116 aangenomen; iets meer dan de vereiste tweederde meerderheid.

Verkiezingen

Van der Vlies werd op de Algemene Vergadering op 26 februari te Utrecht aangewezen als lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen - toen nog verwacht voor 1990. Hij sprak een partijrede uit onder de titel 'Gehoorzaamheid ontzegd!?' Op dezelfde vergadering werden D. Slagboom en C. Harinck herkozen als voorzitter respectievelijk gewoon lid van het Hoofdbestuur. Als hoofdredacteur van het partijblad De Banier werd Slagboom opgevolgd door de tweede voorzitter, W.Chr. Hovius. J. van der Haar, die zich na 28 jaar bestuurslidmaatschap niet meer herkiesbaar gesteld had, werd opgevolgd door D.J. Budding, eveneens predikant in de Nederlands Hervormde Kerk.

Voor de Europese verkiezingen op 15 juni had de SGP al in 1988 L. van der Waal als lijsttrekker herkozen. Evenals in 1984 voerde hij een lijst aan met kandidaten van GPV en RPF. In de campagne waarschuwde De Waal voor een 'Verenigde Staten van Europa' waarin Nederland zijn identiteit en zijn koningshuis zou verliezen. Hij werd opnieuw als enige kandidaat van de gecombineerde lijst in het Europees Parlement gekozen.

Op 2 juni stelde het Hoofdbestuur in samenwerking met de Raad van Advies de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen vast. De zittende kamerleden stonden opnieuw op verkiesbare plaatsen, al had C.N. van Dis overwogen vanwege zijn leeftijd (66) de Kamer vaarwel te zeggen. Op 20 juli presenteerden de kamerleden het verkiezingsprogram 'Bij leven en welzijn'. Het onderscheidde zich van vroegere programma's door groter aandacht voor het milieu, een genuanceerder standpunt ten aanzien van Zuid-Afrika, defensie en kernenergie - nieuwe centrales werden afgewezen. De SGP kantte zich wel scherp tegen euthanasie en normvervaging; en tegen 06-telefoonlijnen voor sexueel en ander amusement. In de campagne zette lijsttrekker Van der Vlies zich vooral af tegen het CDA, dat euthanasie buiten de verkiezingsstrijd had willen houden. Hij pleitte niet alleen voor het verbod op euthanasie, maar ook voor betaald verlof voor verzorgers van stervende familieleden. Bovendien waarschuwde hij dat het CDA met de PvdA zou gaan regeren, tenzij de VVD zich zou herstellen.

Verwante instellingen en publikaties

Terwijl de SGP zelf in 1989 slechts een bescheiden ledenwinst kon boeken, verdubbelde haar jongerenorganisatie haar ledental en passeerde daarbij de jongerenorganisaties van de grote partijen. Vooral op 'Wegwijs', de gezinsbeurs voor de gereformeerde gezindte, kon het Landelijk Verband van Staatkundig Gereformeerde Studieverenigingen duizenden nieuwe leden noteren. Het debat over euthanasie droeg daar wellicht toe bij; maar ook het verschijnen van een nieuw blad, Klik, bestemd voor gereformeerde jongeren tussen 12 en 16 jaar onder redactie van C.L.M. van den Berge. De jongerenorganisatie liet in 1989 ook een brochure verschijnen over van de hand van A.A. van der Schans, De Franse Revolutie. Rond de jaarwisseling 1988/1989 verscheen Van Medelanders naar Nederlanders? Staatkundig gereformeerde visie op de migrantenproblematiek in Nederland, geschreven door C. Dubbeld en anderen.