Zin in je werk houden betekent hard werken

‘Over tien jaar is half Nederland niet meer geschikt voor zijn werk’ stond boven een artikel in het NRC. Technologie gaat namelijk veel banen laten verdwijnen, zo is de verwachting van DenkWerk*. Deze denktank is in het leven geroepen om na te denken over de veranderingen op de arbeidsmarkt. Zij doen vier voorstellen:

1. Geef robots de ruimte. Automatisering kan de oplossing zijn voor het groeiende personeelstekort in veel sectoren. Mensen kunnen dan aan de slag in beroepen waar ze harder nodig zijn.
2. Schaf het vaste contract af. Geef werkenden contracten voor bijvoorbeeld vijf jaar. Dat zorgt ervoor dat mensen niet vastroesten. Ze moeten blijven ‘voorsorteren’ op ander werk.
3. Laat de overheid meebetalen aan carrièreswitches. We zullen moeten blijven leren.
4. Vergroot de budgetten voor het opleiden van medewerkers. Alleen al om medewerkers up to date te houden qua digitale vaardigheden.

Deze voorstellen betekenen nogal wat. Werkenden moeten zich continu bijscholen, hun baan is maar voor een paar jaar zeker en ze moeten vrienden worden met de robots die hun werk overnemen.

Zin in werk vind je door het ervaren van verbondenheid met de inhoud van je werk, je collega’s en het doel van de organisatie. Als het bovenstaande scenario waar wordt, moeten we ons dus elke paar jaar opnieuw verbinden. Dat kan energie geven, want veranderen en nieuwe dingen proberen kan best leuk zijn. Er staat echter niets over basiszekerheid in het artikel. Wat als het niet lukt om bij te blijven. Wat als er hobbels op je levenspad komen, waardoor je even stil moet staan?

Daar komt nog eens bij dat het maar de vraag is of er wel genoeg passende banen zijn voor met name de middenklasse. Dat zegt de Amerikaanse hoogleraar economie David Autor*. Hij vreest dat mensen met routinematig werk - zoals boekhouders, secretaresses en juridisch medewerkers - hun werk gaan verliezen. Voor hen blijft er vaak niets anders over dan lager op de ladder gaan werken, bijvoorbeeld in de schoonmaak of als beveiliger. Hoewel dat zeker zinvol werk is, is het nog maar de vraag of iemand die ooit als secretaresse werkte voldoening haalt uit een baan als pakketbezorger.

Zin in ons werk houden, kan dus nog een hele klus worden. We zullen ons steeds opnieuw moeten verbinden aan ander werk, andere collega’s en andere organisaties, waarbij het beschikbare werk leidend is, of we onszelf daar nu toe geroepen voelen of niet. Bovendien wordt bijscholen lastig als we niet weten welke banen er over vijf of tien jaar nog zijn.

Zinvol werk geeft ons, als het goed is, plezier, voldoening en betekenis. Als we dat willen behouden moeten we ons richten op een arbeidsmarkt met kwalitatief goed en passend werk. Dat is geen opgave die alleen op het bordje van de werknemer kan liggen, daar hebben we organisaties, vakbonden en overheid bij nodig. Samen werken aan zinvol werk, lijkt mij dé uitdaging voor de komende jaren.

• Over tien jaar is half Nederland niet meer geschikt voor zijn werk - NRC
• Hoogleraar: ‘Blijven er genoeg banen voor de middenklasse? Daar ben ik erg bezorgd over’ - NRC

Heidi Jansen

PhD-student Werk en Zingeving