Hanneke Muthert benoemd tot hoogleraar Godsdienstpsychologie

Hanneke Muthert is aan de faculteit Religie, Cultuur en Maatschappij benoemd tot hoogleraar Godsdienstpsychologie met speciale aandacht voor geestelijke verzorging en welzijn. Tijd voor wat vragen!

Wat doet een godsdienstpsycholoog eigenlijk?

“De ene godsdienstpsycholoog is de andere niet. De vorm die religie aanneemt – en wat je bestudeert - is altijd gekleurd door geschiedenis en culturele context. En ook de psychologische school doet ertoe. Mijn benadering is gekleurd door de psychoanalytische insteek van mijn docent en latere promotor Patrick Vandermeersch en mijn achtergrond als theoloog. Wat mensen wel en juist niet geloven, is een cognitief aspect van hun religie of levensbeschouwing. Maar religieuze dynamieken zijn complexer dan dat. En niet alles aan religie leent zich voor een ‘objectieve’ observatie.”

Wat fascineert jou aan dit vakgebied?

“Wat mij fascineert is de beleving. Ten eerste, hoe mensen de grond van hun bestaan (gevoelsmatig) bezien en op welke wijzen ze zich daarmee wel en niet weten te verbinden. En ten tweede hoe zij zich tegelijk verhouden tot een steeds veranderende buitenwereld met eigen dynamieken. Precies die combinatie maakt een godsdienstpsychologisch perspectief relevant, ook in seculiere omgevingen. Het gaat altijd tegelijk om reflectie op wat persoonlijk wezenlijk is voor mensen alsook op dat wat samenleven (on)mogelijk maakt.”

En waar hou je je op dit moment mee bezig?

“De kern van mijn huidige onderzoek is hoe mensen constructief uitwisselen over wat er echt toe doet. Ik noem dat existentiële uitwisseling. Dat blijkt niet zo eenvoudig. Nogal eens zitten ‘ik vind zus’ of ‘ik voel dit nu eenmaal zo’, onze luistervaardigheden en ons reflectievermogen in de weg. Tegelijk willen we op onze beurt ook gezien en gehoord worden, zeker als het leven moeilijk is. Een-op-een gesprekken lijken dan lang niet altijd passend. Daarom onderzoeken we wat de inzet van verbeeldende interactieve objecten toevoegt aan het praktijkveld van geestelijke verzorgers, bijvoorbeeld in de aardbevingsregio en bij jongeren. Een ander onderzoek bestudeert hoe spirituele zorg eruit ziet in een lopend Europees onderzoek naar een psychedelica-behandeling bij depressie rond het levenseinde. Mensen kunnen dan bewustzijnsveranderende ervaringen opdoen, die zijzelf of hun omgeving als religieus, spiritueel of mystiek zien. De vraag is hoe zij in integrerende sessies met hun therapeuten deze ervaringen bespreken of vormgeven. Welke rol is daarbij weggelegd voor het innerlijke proces en de contextfactoren? In deze studie hopen we meer te weten te komen over de betekenis van psychedelische ervaringen niet alleen voor patiënten, maar ook voor de betrokken artsen en therapeuten. Wordt hier wellicht een nieuwe (seculiere) vorm van religie gecreëerd?”

Over Hanneke Muthert

Hanneke Muthert [Nijkerk, 1973] studeerde theologie in Groningen en promoveerde in 2007 op Verlies en verlangen, een onderzoek naar verliesverwerking bij schizofrenie (uitgeverij Van Gorcum) met als promotores: godsdienstpsycholoog Patrick Vandermeersch en psychiater Cees Slooff. Inmiddels werkt ze al ruim 20 jaar aan de Rijksuniversiteit Groningen, maar pas vrij recent fulltime. Een ander spoor naast onderzoek en onderwijs is namelijk de praktijk. Met heel veel plezier werkte zij als geestelijk verzorger bij GGZ Drenthe en in haar eigen praktijk.