Fields, farms and colonists: intensive field survey and early Roman colonization in the Pontine region, Central Italy

Promotie: dhr. T.C.A. de Haas, 14.30 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Fields, farms and colonists: intensive field survey and early Roman colonization in the Pontine region, Central Italy

Promotor(s): prof.dr. P.A.J. Attema

Faculteit: Letteren

Nieuw inzicht in bewoning en landbouw in de Romeinse tijd

Intensieve archeologische veldverkenningen kunnen veel meer inzicht geven in de plattelandsbewoning en vormen van landbouw in de Romeinse tijd dan tot nu toe werd gedacht, zo blijkt uit onderzoek van promovendus Tymon de Haas. De Haas toont aan dat het traditionele beeld van de vroege Romeinse kolonisatie van midden Italië (die vooral gebaseerd zijn op historische bronnen) moet worden bijgesteld.

De veldverkenning is een onderzoeksmethode waarbij in akkers opgeploegde archeologische sporen in kaart worden gebracht. Tymon de Haas heeft in drie landschappen in de Pontijnse regio (midden-Italië) in een klein areaal, maar op een zeer gedetailleerde manier, veldverkenningen uitgevoerd. Analyse en vergelijking van deze gegevens laten zien dat deze methodologische benadering, anders dan critici menen, belangrijke nieuwe inzichten biedt in de functie en status van nederzettingen en bovendien bruikbaar is om landbouwstrategieën te onderscheiden.

De Haas voerde deze veldverkenningen uit in delen van de regio die in de laat-6e tot 4e eeuw v. Chr. zijn gekoloniseerd. Hij bracht de schaarse archeologische resten uit deze periodes in kaart. In combinatie met recente opgravingen tonen ze aan dat de aard en invloed van de vroege Romeinse kolonisatie anders was dan op basis van historische bronnen wordt aangenomen. De archeologische sporen duiden erop dat vroege kolonies op strategische plekken lagen en dat er tempels stonden, maar het is onzeker of het ook steden waren. De veldverkenningen laten bovendien zien dat er weinig veranderingen optreden in het ommeland van kolonies: het aantal gekarteerde boerderijen daalt in de periode van kolonisatie, terwijl men vaak aanneemt dat grote aantallen kolonistenboerderijen zouden zijn gesticht. In een deel van de regio, de Pontijnse moerassen, zijn wel nieuwe boerderijen uit de (late) 4e eeuw aangetroffen. De Haas suggereert dat deze moerassen werden ontwaterd, verkaveld en ontsloten door een doorgaande weg. In de (late) 4e eeuw had de Romeinse kolonisatie dus wel een grote impact op het landschap.

Tymon de Haas (Groningen, 1979) studeerde archeologie & prehistorie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij verrichtte zijn onderzoek bij het Groninger Instituut voor Archeologie aan de Faculteit der Letteren, waar hij nu ook werkzaam is als postdoc.