Toekenningen Veni, Vidi, Vici aan de RUG in 2020
Toekenningen in het kader van het Vernieuwingsimpulsprogramma.
Toekenningen Vici
Ontrafelen van de metabole klok van de cel
Prof. dr. M. (Matthias) Heinemann (FSE)
Stofwisseling en celdeling zijn essentieel voor het leven, maar de interacties tussen deze processen zijn nog onbegrepen. Matthias Heinemann gaat het mechanisme ontrafelen wat verantwoordelijk is voor het klok-achtige dynamische gedrag van het metabolisme tijdens de celdeling in eukaryoten. Dit zal belangrijke kennis opleveren voor biomedische wetenschappen en biotechnologie.
Toekomstige sociaaleconomische ongelijkheid in sterfte
https://www.rug.nl/staff/f.janssen/Prof. dr. F. (Fanny) Janssen (FRW)
Sociaaleconomische verschillen in sterfte vormen een belangrijk maatschappelijk vraagstuk, maar onbekend is hoe deze verschillen zich op realistische wijze verder gaan ontwikkelen. Dit onderzoek van Fanny Janssen ontwikkelt een geavanceerd voorspellingsmodel van sterfteongelijkheid met behulp van nieuwe inzichten over de invloed van roken, obesitas en alcohol, en bepaalt het mogelijke effect van (preventief) gezondheidsbeleid.
Next-generation nanosensor voor thuisdiagnostiek
Prof. dr. G. (Giovanni) Maglia (FSE)
Cellen functioneren niet zonder eiwitten. De concentratie, expressie en chemische modificaties van eiwitten zijn nauwkeurige indicatoren van vele ziekten. In dit project ontwikkelt Giovanni Maglia een goedkope en snelle technologie voor de detectie en analyse van eiwitten, om de thuisdiagnostiek te verbeteren.
Gevoeling voor klachten
Prof. dr. J.G.M. (Judith) Rosmalen (FMW/UMCG)
Judith Rosmalen doet al jarenlang onderzoek naar psychosomatiek. Met de Vici-beurs gaat zij onderzoeken hoe ervaringen in de jeugd van invloed zijn op de mate waarin mensen last hebben van lichamelijke klachten. Uit eerder onderzoek is bekend dat er grote verschillen zijn in hoeveel last mensen hebben van lichamelijke klachten. Dat heeft te maken met aangeboren verschillen, maar ook met eerdere ervaringen met lichamelijke klachten. Rosmalen gaat onderzoeken hoe dit soort verschillen zich ontwikkelt aan de hand van ervaringen in de kindertijd.
Poor old pores
Prof. dr. L.M. (Liesbeth) Veenhoff (FMW/UMCG)
Liesbeth Veenhoff wil weten hoe en waarom een cel verandert naarmate deze veroudert. Haar onderzoek focust op veranderingen in kernporiecomplexen; de poortwachters van de kern. Kernporiecomplexen hebben een centrale rol in de biologie. Immers, om nieuwe moleculen te maken moet informatie in het DNA de kern verlaten. De onderzoeker wil weten wat voor kwaliteitscontrolemechanismen er zijn om te zorgen dat de kernporiecomplexen goed functioneren. Dat is namelijk niet zo gemakkelijk; het gaat mis tijdens veroudering en ook bij verschillende neurodegeneratieve ziekten. De hoop is dat het activeren van deze controlemechanismen een nieuwe manier kan zijn om oude of zieke cellen te repareren.
Toekenningen Vidi
Transparante kunstmatige intelligentie
dr. Kerstin Bunte, Faculty of Science and Engineering
Experts willen weten hoe meetgegevens informatie geven over natuurlijke processen die ze onderzoeken. Informatici kunnen de voorspellende kracht van kunstmatige intelligentie koppelen aan de verklarende kracht van modellen om meer transparantie en inzicht te creëren. De nieuwe methoden leiden tot persoonlijk afgestemde medicatie en vernieuwing in de smart industry.
Vredebouwers in vroegmodern Frankrijk
dr. David van der Linden, Faculteit der Letteren
Hoe kunnen voormalige vijanden duurzame vrede bereiken na een burgeroorlog? Dit project onderzoekt de vredesinstrumenten die werden ontwikkeld na afloop van de Franse godsdienstoorlogen (1562–1598) en analyseert hoe effectief deze oplossingen waren. Historisch onderzoek werpt zo nieuw licht op de langetermijneffecten van vredesstrategieën.
De zintuigen afstemmen: hoe cognitie bij de poort de sensatie vormt
dr. Sebastiaan Mathôt, Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen
De grootte van de oogpupillen bepaalt hoe licht op het netvlies valt. En de spanning van het trommelvlies bepaalt hoe geluid de oren binnenkomt. Dit beïnvloedt onze waarneming. Maar hoeveel invloed hebben we over onze zintuigen? De onderzoeker bekijkt in hoeverre de hersenen deze sensorische processen actief besturen.
Vertellingen uit de babyjaren van onze Melkweg
dr. Else Starkenburg, Faculty of Science and Engineering
Ook al is het nu een imposant sterrenstelsel, ook de Melkweg is klein begonnen. De oudste sterren zijn onze getuigen uit zijn vroege jeugd. Dit onderzoek spoort deze sterren efficient op en combineert alle informatie die ze ons geven tot een uniek verhaal.
Botsingen van kosmische titanen
dr. Lingyu Wang, SRON/Faculty of Science and Engineering
De evolutie van sterrenstelsels is een onopgeloste puzzel. Spectaculair botsingen tussen sterrenstelsels kunnen de botsende sterrenstelsels fundamenteel veranderen. Door kunstmatige intelligentie toe te passen op krachtige nieuwe surveys van het heelal gaan onderzoekers voor het eerst nauwkeurig de impact van botsingen meten op de groei van sterrenstelsels en zwarte gaten.
Toekenningen Veni
Uitbreiding van het enzym universum: niet-natuurlijke aminozuren beter bekeken
dr. I. (Ivana) Drienovská (FMW/UMCG)
Een veelbelovende strategie om nieuwe enzymen te maken is om genetisch gecodeerde, niet-natuurlijke aminozuren in te bouwen. Er zijn nu echter nog weinig voorbeelden van zulke enzymen. In dit voorstel wordt een reeks niet-natuurlijke aminozuren beschreven die een hoge katalytische potentie hebben. Hiermee kan een duurzame generatie biokatalysatoren worden ontworpen.
Hoe slakken op zonne-energie chloroplasten stelen en verhongering voorkomen
dr. E.M. (Elise) Jerschabek Laetz (FSE)
Op zonne-energie aangedreven zeenaaktslakken zijn een evolutionair mysterie; ze kunnen fotosynthetiseren door functionele chloroplasten van algen te stelen. Met behulp van deze energie kunnen ze langere periodes zonder eten. Dit onderzoek gaat het mechanisme hierachter ontrafelen door de chloroplastopslag, -behoud en energiekosten van het bezitten van vreemde organellen te bestuderen.
Breken met nucleaire conventies - Hoe parasieten chromosomen verdelen
Gelijke verdeling van chromosomen tijdens celdeling is essentieel voor het voortbestaan van leven. In eencellige parasieten is dit proces opmerkelijk snel geëvolueerd, resulterend in onconventionele celdelingsmechanismen. De onderzoeker gaat moleculaire innovaties binnen deze systemen bestuderen in verwanten van de malariaparasiet, in de hoop aanknopingspunten voor nieuwe therapieën te vinden.
Sociale netwerken en democratie
dr. Z.L. (Zoé) Christoff (FSE)
Welke impact hebben sociale netwerken op democratie? In het tijdperk van 'nepnieuws' is deze vraag maatschappelijk relevanter dan ooit. Dit project ontwikkelt een algemene theorie over de interactie tussen netwerken en democratie, test de resultaten op het recente stemsysteem ‘vloeibare democratie’, en biedt concrete aanbevelingen die de democratie bewijsbaar waarborgen.
Praten over chronische pijn - de discursieve constructie van het lichaam in behandelgesprekken in een pijnkliniek
dr. J.H.M. (Jana) Declerq (Letteren)
In onze samenleving en gezondheidszorg worden lichaam en geest gewoonlijk als aparte eenheden gezien. Onderzoek toont echter dat ziektes, vooral chronische ziektes, een samenspel van lichaam, geest en socioculturele aspecten zijn. Dit project onderzoekt de spanning tussen deze twee perspectieven in de communicatie tussen gezondheidsprofessionals en chronische pijnpatiënten in pijnklinieken
Onconventioneel monetair beleid en financiële crises
dr. C.G.F. (Christiaan) van der Kwaak
Sinds de financiële crisis hebben centrale banken ongekende hoeveelheden staatsobligaties gekocht. De literatuur bekijkt alleen of dergelijk beleid de negatieve effecten van financiële crises kan verminderen. Mijn onderzoek kijkt verder en onderzoekt of dergelijk beleid tot nieuwe financiële crises kan leiden, en zo ja, hoe deze voorkomen kunnen worden.
Voorspellen als het erom spant
Nauwkeurigheid van econometrische voorspellingen wordt gemeten over lange tijdsperiodes. Deze gemiddelde nauwkeurigheid zegt weinig over de kwaliteit in perioden van crises, politieke veranderingen en onconventioneel monetair beleid – tijden waarin juist behoefte is aan nauwkeurige voorspellingen. Dit project ontwikkelt nauwkeurigheidsmaatstaven op maat gemaakt voor uitzonderlijke economische omstandigheden.
Duurzame uitvaartpraktijken in een multiculturele context
dr. B.M.H.P (Brenda) Mathijssen (GGW)
In veel Westerse samenlevingen zijn groene uitvaartpraktijken in opkomst. Er is weinig bekend over de culturele constructie, betekenis en diversiteit van deze praktijken. Dit kwalitatieve onderzoek bestudeert hoe mensen met verschillende etnische en religieuze achtergronden natuurbegraafplaatsen gebruiken, en geeft inzicht in de rol van de natuur in wereldbeschouwing en betekenisverlening.
Samenwerkingsmodellen voor de toekomst: samen sterk in het realiseren van de energietransitie
dr. B.C. (Björn) Mitzinneck (FEB)
Voor een succesvolle energietransitie is snelle implementatie van duurzame technologieën essentieel. Het organiseren van effectieve samenwerkingsverbanden tussen gemeenten, bedrijven en burgers kan daarbij helpen. Desalniettemin, ontbreekt specifieke kennis over hoe dergelijke samenwerkingsverbanden het beste vorm kunnen krijgen. Daarom analyseert deze studie organisatievormen die belangen van diverse partners bij elkaar brengen.
Hoe veel voorkomende ziektes en zeldzame ziektes aan elkaar zijn gerelateerd
dr. P. (Patrick) Deelen (FMW/UMCG)
In Nederland hebben 1 miljoen mensen een zeldzame ziekte. Bij slechts 30% van deze patiënten is de genetische oorzaak bekend. Door kennis over de genetica van veelvoorkomende ziekten te integreren met gen netwerken kan ik voor genen voorspellen of ze een zeldzame ziekte veroorzaken, en meer patiënten een diagnose geven.
Spaar het brein, verbeteren van protontherapie door innovatie van beeldvorming
dr. A. (Anouk) van der Hoorn-Klingenberg (FMW/UMCG)
Radiotherapie voor hersentumoren doodt de tumor, maar beschadigt ook gezond hersenweefsel. Deze schade geeft geheugenproblemen, met grote gevolgen voor patiënten. Protonen geven vermoedelijk minder schade dan fotonen, maar enige schade blijft ontstaan. Met nieuwe MRI en PET scans gaan onderzoekers deze schade in beeld brengen om protontherapie te gaan verbeteren.
Een multi-tijdschaal netwerkmodel: Het integreren van snel en langzaam veranderende symptomen van mentale stoornissen
dr. C.D. (Claudia) van Borkulo (FMW/UMCG)
Om de last van depressie te verminderen, moeten symptomen bestudeerd worden op de juiste tijdschalen. Huidige analysemethoden zijn ongeschikt voor variabelen met verschillende meetfrequenties. Dit project streeft naar het ontwikkelen van een multi-tijdschaal netwerkmodel dat de huidige methodologische grenzen doorbreekt en onderzoek naar symptoomdynamiek op de juiste tijdschalen mogelijk maakt.
Het volgen van de moleculen van het leven rond jonge sterren
dr. V. (Veronica) Allen (FSE)
Wetenschappers weten niet hoe het leven op aarde is ontstaan, maar moleculen vanuit de ruimte hebben waarschijnlijk bijgedragen. Astronomen gebruiken radiotelescopen om rondom verschillende soorten jonge sterren deze bouwstenen van het leven te zoeken, en te onderzoeken hoe ze op kometen belanden die ze naar de jonge aarde kunnen brengen.
Het waarnemen van de gloed van het vroege Universum
dr. N. (Nichole) Barry (FSE)
Het ontstaan van de eerste sterrenstelsels in het vroege universum is een mysterie. Het zwakke licht van waterstof zou door astronomen waargenomen kunnen worden, maar minuscule fouten in de signaalverwerking maken dit onmogelijk. Door het combineren van Amerikaanse, Australische en Nederlandse software zou deze periode toch waargenomen kunnen worden.
| Laatst gewijzigd: | 08 februari 2024 10:10 |