Impact | Bewustzijn genereren rondom gezonde voeding in gemeenschappen met lagere sociaal-economische status

De genomineerden voor de Ben Feringa Impact Award 2025 introduceren zichzelf en hun impactvolle onderzoek of project. De winnaars worden 13 mei bekend gemaakt. Deze week de laatste genomineerde: Tim van Zutphen met zijn onderzoek om bewustzijn rondom gezonde voeding te genereren binnen gemeenschappen met een lagere sociaal-economische status.

Wie ben je?

Ik ben Tim van Zutphen, assistant professor Health & Food bij de faculteit Campus Fryslân. Daarnaast heb ik ook een aanstelling bij het laboratorium kindergeneeskunde van het UMCG.

Kun je uitleggen wat je onderzoek inhoudt?

Het onderzoek dat op een participatieve manier samen met de doelgroep is uitgevoerd, had als doel om bewustzijn rondom gezonde voeding te genereren en specifiek om meer groente en fruit in het dagelijkse eetpatroon te integreren. De deelnemers van de Leeuwardense stichting 058 Samen Sterk gaven aan dat het lastig is voor hen om op basis van de Nederlandse voedselomgeving gezond te koken. Deelnemers probeerden vervolgens met enige ondersteuning om een voor hun vertrouwde lunch voor de groep te bereiden met daarin een Hollandse groente verwerkt. In plaats van druivenbladeren werd Iraanse dolma bijvoorbeeld van andijviebladeren gemaakt. Uit de evaluatie die ik samen met mijn toenmalige stagiaire Esmee de Jong deed voor en na in totaal 8 lunches, bleek dat bewustzijn van groente- en fruitconsumptie was verhoogd.

Wat maakt het onderzoek impactvol?

In wijken waar veel kwetsbare mensen wonen, zoals Leeuwarden Oost waar de deelnemers van stichting 058 Samen Sterk wonen, is de levensverwachting lager dan gemiddeld en lopen mensen gemiddeld 15 jaar eerder een chronische ziekte op. Een gezonde leefstijl speelt daar een belangrijke rol in, maar er zijn veel onderliggende factoren die het moeilijk maken voor mensen om gezond te leven. Die gezondheidsverschillen zijn helaas niet kleiner geworden door het beleid dat er decennialang op gevoerd is. Ons onderzoek wat aangehaakt is bij een burgerinitiatief bereikt de mensen waar het om gaat door van onderaf te beginnen en blijkt een positieve impact te hebben op gezonde leefstijl.

Als bijvangst bleken de recepten die werden bedacht tot smaakvolle gerechten te leiden en daarom hebben we ze gebundeld in een kookboek. De deelnemers werden de auteurs van dit boek en kregen daarmee een podium in onze universiteit.

Wat was je persoonlijke motivatie voor het onderzoek?

De grote gezondheidsverschillen in een land met zo veel rijkdom als Nederland vind ik niet eerlijk. Ik wil mijn steentje bijdragen aan het verkleinen van die verschillen. Heen een weer fietsend tussen wijkcentrum en faculteit, leek het soms wel of er twee werelden op een steenworp afstand van elkaar bestaan. Door mijn studenten mee te nemen de wijken in, lukte het om de academische bubbel waarin ze zitten te doorbreken.