Fatigue and fatigability in chronic disease and injury
| Promotie: | dr. R.F. (Roeland) Prak |
| Wanneer: | 09 oktober 2024 |
| Aanvang: | 14:30 |
| Promotor: | prof. dr. J.D. (Jon) Laman |
| Copromotor: | dr. C.A.T. (Inge) Zijdewind |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
Vermoeidheid en vermoeibaarheid bij chronische ziekte en letsel
Vermoeidheid is een veelvoorkomend symptoom bij een grote groep aandoeningen en beperkt de kwaliteit van leven. Vermoeidheid is een subjectieve waarneming en moet worden onderscheiden van prestatievermoeibaarheid: de afname in een objectieve maat van presteren. Het ontrafelen van mechanismen die prestatievermoeibaarheid veroorzaken en begrijpen hoe prestatievermoeibaarheid bijdraagt aan vermoeidheid is van cruciaal belang voor het ontwikkelen van effectieve therapieën tegen vermoeidheid aangezien deze momenteel ontbreken.
Tijdens spiercontracties treedt prestatievermoeibaarheid op: enerzijds door veranderingen in spieractivatie door het centraal zenuwstelsel (CZS) en anderzijds door veranderingen in de spier zelf. In dit proefschrift van Roeland Prak is de invloed van chronische ziekte en schade op prestatievermoeibaarheid onderzocht middels een 2-minuten maximale spieraanspanning van een handspier. Door gebruik van elektrische zenuwstimulatie en functionele MRI van de hersenen kon onderscheid worden gemaakt tussen de bijdrage van het centraal zenuwstelsel en van de spier aan de prestatievermoeibaarheid.
Onderzoek bij personen met een incomplete dwarslaesie, licht traumatisch hersenletsel en het syndroom van Sjögren maakte vergelijkingen mogelijk tussen aandoeningen waarbij vermoeidheid een belangrijke rol speelt. Dwarslaesie- en Sjögren-groepen hadden moeite met het vasthouden van spieractivatie tijdens de 2-minuten aanspanning wat duidt op centraal zenuwstelsel falen. Daarentegen vonden we geen verschillen in prestatievermoeibaarheid tussen personen met licht traumatisch hersenletsel en gezonde controles. De ernst van vermoeidheid was niet altijd geassocieerd met prestatievermoeibaarheid.
Concluderend moet er rekening worden gehouden met de bijdrage van het centraal zenuwstelsel aan prestatievermoeibaarheid. Daarnaast is het meten van prestatievermoeibaarheid een belangrijke aanvulling op subjectieve bepalingen van vermoeidheid maar kan het deze niet vervangen.