Ruimte voor polyfonie

Kunst- en filosofielab kan duurzame verandering op school brengen

Nathalie Beekman beschrijft in haar proefschrift hoe een kunst- en filosofielab kan bijdragen aan ruimte voor de ‘vrije handeling’. In het onderzoek is, op multiculturele basisschool KDS Bisschop Bekkers in Groningen, gezocht naar de mogelijkheid om een specifieke, existentiële opvatting van persoonsvorming, door onderwijsfilosoof Gert Biesta ‘subjectificatie’ genoemd, in deze schoolpraktijk te brengen. Dit zou kinderen kunnen ondersteunen bij het zich vanuit vrijheid verhouden tot de ander en het andere in de huidige, complexe wereld.

De aanleiding hier was de veelgehoorde kritiek dat in het onderwijs de balans is doorgeslagen naar een sterke complexiteitsreductie en controle. De eigen stem van kinderen zou niet genoeg ruimte krijgen en leerkrachten zouden vaak tot spreekbuis van het onderwijsbeleid worden gemaakt.  Subjectificatie kan een goed aanvullend alternatief bieden, maar doordat het geen stuurbaar of meetbaar begrip is landt het moeilijk in het onderwijs. Door te zoeken naar een polyfonie van vrije stemmen; aangeduid als de authentieke, de creatieve en de verantwoordelijke stem, is voor leerkrachten een taal ontwikkeld om verschillende kwaliteiten van het verschijnen van de kinderen in de wereld te benoemen en subjectificatie een plaats in het onderwijs te geven. De drie stemmen zijn naar voren gekomen en aangesproken door een combinatie van kunst en kinderfilosofie in een natuurlijke omgeving.

Het kunst- en filosofielab blijkt als onderdeel van het curriculum en als een permanente, onderscheiden plaats binnen de school met afwijkende spelregels als duurzaam veranderingsinstrument te kunnen dienen.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/be6e1c58-e3e9-4d7a-9b19-d5d2a2ff7665