The genetic contribution for COPD susceptibility, prognosis and treatment response
| Promotie: | Dhr. R.F. (Rui Filipe) Santos Marçalo |
| Wanneer: | 08 oktober 2025 |
| Aanvang: | 11:00 |
| Promotors: | prof. dr. M. (Maarten) van den Berge, dr. C.A. (Corry-Anke) Brandsma, prof. dr. A. Marques, prof. dr. G. Moura |
| Waar: | Academiegebouw RUG / Studenten Informatie & Administratie |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
De genetische bijdrage aan de gevoeligheid voor COPD, de prognose en de respons op behandeling.
Chronische obstructieve longziekte (COPD) is een heterogene aandoening die wordt beïnvloed door genetische en omgevingsfactoren. Dit proefschrift van Rui Filipe Santos Marçalo onderzoekt de genetische architectuur van COPD en gerelateerde pulmonale en extrapulmonale kenmerken, met als doel het begrip van ziektesusceptibiliteit, prognose en behandelingsrespons te verbeteren.
In vijf studies zijn genetische determinanten van longfunctiedaling, functionele capaciteit, spierkracht, ziektelast, COPD-endotypen en uitkomsten na SARS-CoV-2-infectie onderzocht. Er zijn ook een genomisch voorspellingsmodel voor functionele beperkingen geëvalueerd. Hiervoor zijn gebruikt: i) bloedafgeleide genomische data van 24.749 Lifelines-deelnemers; ii) speekselafgeleide data van 639 personen in de Lab3R-ESSUA-cohort (363 COPD, 276 controles); iii) genexpressie uit bronchiale biopten van 56 COPD-patiënten in de GLUCOLD-cohort. Resultaten werden gevalideerd in vijf externe cohorten.
Genome-wide associatiestudies identificeerden nieuwe varianten gerelateerd aan longfunctiedaling (Hoofdstuk 2) en extrapulmonale kenmerken (Hoofdstuk 3), wat het belang van genetica in COPD-fenotypes benadrukt. Er is een nieuw endotype met versnelde daling, hoge bronchiale T-celinfiltratie en slechte respons op inhalatiecorticosteroïden (Hoofdstuk 4) beschreven. Er zijn geen genetische predispositie voor slechtere COVID-19-uitkomsten bij COPD gevonden, wat suggereert dat verhoogd risico vooral wordt veroorzaakt door bestaande longschade en systemische ontsteking (Hoofdstuk 5). Ten slotte is er een model ontwikkeld op basis van uitsluitend genomische data om COPD-patiënten met risico op functionele beperking te identificeren, waarmee het potentieel van polygenetische risicoscores voor patiëntstratificatie wordt benadrukt.
Deze bevindingen bieden nieuwe inzichten in de biologie van COPD en ondersteunen de integratie van genetische gegevens in gepersonaliseerde behandelstrategieën.