Income from maturity transformation, interest rate risk and hedging by Dutch banks

Winstgevendheid banken leed nauwelijks onder historisch klein verschil tussen lange en korte rentes

Hoewel dit vaak wordt verondersteld, maken banken nauwelijks winst als gevolg van het verschil in looptijden tussen betaalrekeningen en spaargeld aan de ene kant en leningen aan de andere. Banken verdienen wel aan verschillen tussen betaalde en ontvangen rente, maar dit verschil wordt merendeels verklaard door andere factoren, zoals de mate van concurrentie. Dat concludeert Raymond Chaudron in zijn proefschrift. Het verschil in looptijden wordt door banken in Nederland actief beheert met behulp van financiële derivaten.

Banken maken een groot deel van hun winst door een lagere rente te vergoeden op betaal- en spaarrekeningen dan de rente die ze innen op leningen. Dit verschil is, onder andere, vergoeding voor het risico dat een lening niet wordt terugbetaald. Een andere reden waarom beide rentes verschillen is de looptijd. Spaargeld staat meestal maar enkele jaren vast terwijl een hypotheek decennia loopt. De lange rente ligt meestal hoger dan de korte rente, wat voordelig is voor banken.

Na de grote financiële crisis van 2007-2008 werd het verschil tussen lange en korte rentes lange tijd historisch klein. Het onderzoek toont aan dat, hoewel velen dit vreesden, de winstgevendheid van banken in Nederland hier niet sterk onder leed. Het deel van de winst dat voortkomt uit het verschil in looptijd is relatief klein. Andere factoren, zoals de mate van concurrentie tussen banken, zijn veel belangrijker bij de bepaling van de winst.

Banken lopen daarnaast aanzienlijke risico’s als het verschil in looptijd groot is. Wanneer centrale banken de korte rente verhogen om de inflatie te bestrijden, kan de korte rente boven de lange rente uitstijgen, ten nadele van banken. Deze renterisico’s kunnen, als ze niet goed worden beheerd, zelfs leiden tot een bankencrisis, zoals in de Verenigde Staten in de jaren ’80 van de vorige eeuw. Nederlandse banken beperken deze risico’s met behulp van financiële derivaten. Een voorbeeld is de renteswap, waarmee ze lange rente voor korte rente verruilen, zodat het verschil in looptijd kunstmatig wordt verkleind.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/d4371448-c7c2-4a47-9f9e-50d7ef28e6fc