New horizons in later life

Pensioenmigranten keren vaker terug dan zelf verwacht

Vooral sinds de jaren tachtig kiezen ouderen ervoor na hun werkzame leven naar het buitenland te verhuizen. Juul Spaan onderzocht hun beweegredenen, de relatie die zij met hun kinderen in het herkomstland onderhouden, maar ook de vraag of zij uiteindelijk terugkeren. Er gaan meer pensioenmigranten terug naar Nederland dan op basis van hun eigen plannen zou worden verwacht. Met name als er gezondheidsproblemen zijn of als familieleden of vrienden in Nederland wonen, is er een grotere kans op terugkeer. De nabijheid van sociale relaties is dus van groot belang, zeker als men de gevolgen van ouder worden ondervindt. Pensioenmigratie is een divers fenomeen. Dat blijkt uit de locatie van bestemmingslanden, die verspreid zijn over de hele wereld. Maar ook uit de verschillen tussen bijvoorbeeld hoog- en laagopgeleiden, mate van gezondheid of hechtheid van familiebanden.

Op basis van grootschalige en originele surveydata onder een representatieve groep van 6.110 Nederlandse pensioenmigranten in veertig bestemmingslanden, komen uiteenlopende patronen naar voren. Hoewel de meeste pensioenmigranten naar Zuid-Europa trekken, kiest ruim veertig procent voor andere bestemmingen, zoals een nieuw leven in Thailand of lagere kosten van levensonderhoud in Hongarije. Migratiemotieven blijken sterk samen te hangen met persoonlijke achtergrondkenmerken: een hogere sociaaleconomische status hangt bijvoorbeeld samen met een verlangen naar rust, terwijl een lagere status eerder leidt tot migratie vanwege lagere kosten van levensonderhoud.

Deze diversiteit weerspiegelt zich ook in de relaties met kinderen en in terugkeerbeslissingen. Voor alle pensioenmigranten is het lastig om hun kinderen regelmatig te zien, maar dit geldt zeker voor wie verder weg woont of minder middelen heeft. Hoewel migratie vaak als een definitieve stap wordt beschouwd, keren uiteindelijk meer mensen terug dan gedacht. Factoren als verslechterende gezondheid, eenzaamheid en sterke sociale banden in Nederland vergroten die kans, waarbij vooral de afstand tot kinderen een onderschatte rol speelt. Al met al laat dit proefschrift zien dat pensioenmigratie zowel nieuwe kansen als risico’s met zich meebrengt in de latere levensfase.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/b11d0b9e-6656-4b50-983f-3673c24aecf3