Deep-rooted values clash in climate-related conflicts

Religieuze overtuigingen en de stikstofcrisis

Klimaatverandering is overal ter wereld merkbaar en kan conflicten intensiveren. Zulke conflicten noemen we klimaatgerelateerde conflicten. Deze conflicten zijn buiten, maar niet in Europa veelvuldig onderzocht. Door de Nederlandse stikstofcrisis te bestuderen, toont promovendus Tanja van Hummel aan dat ook Europa klimaatgerelateerde conflicten kent. Deze presenteren zich door de inrichting van de samenleving echter anders en hebben een langere aanloop dan eerder onderzochte conflicten.

Van Hummel laat zien dat de stikstofcrisis een klimaatgerelateerd conflict is waarin religieuze wereldbeeldideeën over mens, dier, natuur en samenleving botsen. De uitkomsten zijn dat de melkveehouders een religieus wereldbeeld combineren met een neoliberaal wereldbeeld ten aanzien van de landbouw. Politieke partijen hanteren vaker één wereldbeeld en ontkennen de dubbelheid bij boeren, waardoor deze melkveehouders het gevoel hebben niet gehoord te worden.  Dit laat zien dat religieuze overtuigingen over mens, natuur en dier ten grondslag liggen aan het klimaatgerelateerde conflict over landbouw, natuur, en stikstof.

De uitkomsten zijn dat de melkveehouders een religieus wereldbeeld combineren met een neoliberaal wereldbeeld ten aanzien van de landbouw. Politieke partijen hanteren vaker één wereldbeeld en ontkennen de dubbelheid bij boeren, waardoor deze melkveehouders het gevoel hebben niet gehoord te worden.  Dit laat zien dat religieuze overtuigingen over mens, natuur en dier ten grondslag liggen aan het klimaatgerelateerde conflict over landbouw, natuur, en stikstof.

Willen we uit de impasse van het stikstofconflict geraken, dan zullen we moeten beginnen met luisteren naar deze verhalen en met het erkennen van de menselijke waardigheid van de betrokkenen. Vanuit daar kunnen we een gedeelde visie op de toekomst van het platteland creëren waar we gezamenlijk naartoe kunnen werken.

Deze casestudie bestond uit twee delen. Het eerste deel is een bureaustudie die de verschillende beleidsterreinen binnen de stikstofcrisis belicht en aantoont dat deze terreinen, Natura 2000, waterkwaliteit, mest, en landbouw, op verschillende wereldbeelden zijn gebaseerd. Het neoliberale wereldbeeld van de landbouw botst met het postmoderne wereldbeeld van Natura 2000 en dat leidt tot conflict.

Het tweede deel beschrijft de botsing tussen melkveehouders en politieke partijen in de periode juni 2022 - juli 2023. Via topic interviews heb ik van 6 politieke partijen (CDA, ChristenUnie, SGP en D66, GroenLinks, en Partij voor de Dieren), 17 melkveehouders in de gereformeerde Gelderse Vallei/Veluwe en 15 melkveehouders in het katholieke Noordoost Twente data verzameld, via een wereldbeeldanalyse hun wereldbeeld in kaart gebracht en beschreven hoe ze betekenis geven aan de stikstofcrisis.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/f3e3db48-4b61-47de-aab2-7971c99578d3