Émilie Du Châtelet between experimental and metaphysical physics

Émilie Du Châtelet tussen experimentele en metafysische natuurkunde

Een sleutelfiguur in de verspreiding van Newton’s ideeën in Frankrijk was Émilie du Châtelet. Ze vertaalde en becommentarieerde als eerste Newton’s Principia in het Frans en schreef meerdere natuurfilosofische werken. In dit proefschrift benadert Maaike Korpershoek Du Châtelets filosofie door te onderzoeken op welke manieren haar denken afwijkt van de dominante filosofische opvattingen en wetenschappelijke methoden van haar tijdgenoten, zoals Newton, Leibniz, Descartes, Boerhaave en Voltaire.

Isaac Newton’s Principia Mathematica (1687) veranderde de wetenschappelijke wereld met de introductie van zijn bewegingswetten en zwaartekrachttheorie. In Frankrijk stuitte Newton’s experimentele benadering echter op verzet, vooral door de aanhoudende populariteit van Descartes. Newton’s volgelingen bekritiseerden deze Cartesiaanse filosofie, die steunde op onzichtbare concepten zoals ‘subtiele materie,’ die niet empirisch te verifiëren waren. Tegelijkertijd kreeg Newton kritiek vanwege zijn ‘mysterieuze’ zwaartekracht, die geen causale onderbouwing had. Deze kritiek kwam onder andere van Leibniz, die een mechanistische verklaring eiste. Desondanks verspreidde het Newtonianisme zich steeds verder door Europa, mede door de invloed van denkers zoals Boerhaave, ’s Gravesande en Voltaire.

In haar Institutions de Physique onderzoekt Du Châtelet thema’s zoals de aard van materie, zwaartekracht en de aard van ruimte en tijd, waarbij ze Newtoniaanse en Leibniziaanse inzichten combineert. Ze wijkt af van Newton’s atomisme door Leibniziaanse metafysische principes te volgen en bepleit een causale verklaring voor zwaartekracht. Haar kritische houding tegenover o.a. Voltaire, Descartes, Leibniz én Newton toont haar onafhankelijke denken.

Hoewel Du Châtelet tijdens haar leven veel aanzien genoot, raakte haar werk lange tijd in de vergetelheid. Recentelijk groeit de belangstelling voor haar natuurfilosofie. Dit proefschrift onderzoekt hoe Du Châtelet zich kritisch opstelde tegenover de ideeën van haar tijdgenoten, waarbij haar benadering van natuurfilosofische thema’s zich kenmerkte door haar vermogen om uiteenlopende perspectieven te verbinden, en belicht haar unieke positie binnen de vroegmoderne natuurfilosofie.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/a87e26f5-f456-4d16-acce-0f917ef01c08