Planning the North Sea
Naar een strategische maritieme ruimtelijke ordening voor offshore-energie in de Noordzee
De Noordzee ontwikkelt zich als Europa’s 'powerhouse' voor duurzame energie. De grootschalige uitbreiding van offshore windenergie – van 4,7 gigawatt nu naar 70 gigawatt in de Nederlandse Noordzee in 2050 – gaat echter gepaard met aanzienlijke ruimtelijke, ecologische en technologische uitdagingen.
In dit proefschrift van Juul Kusters wordt onderzocht in hoeverre op de Noordzee een strategische aanpak tot mariene ruimtelijke planning (MRP) gehanteerd wordt om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Resultaten uit MRP-processen in verschillende Noordzeelanden en binnen het Greater North Sea Basin Initiative tonen dat strategische MRP slechts beperkt wordt toegepast. Planprocessen worden overschaduwd door korte termijndoelstellingen, met name omtrent de snelle uitrol van wind op zee tot 2030.
Milieuoverwegingen raken daarbij ondergesneeuwd door bestaand sectoraal beleid en politieke prioriteiten. Ook blijken institutionele capaciteiten voor ruimtelijke conflictresolutie beperkt door versnipperde overheidsverantwoordelijkheden. Op internationaal vlak zorgen nationale soevereiniteitskwesties en onduidelijke governance structuren ervoor dat samenwerking grotendeels informeel blijft.
Deze bevindingen benadrukken de noodzaak van institutionele innovaties voor een toepassing van strategische MRP. Dergelijke innovaties zorgen dat MRP meer wordt dan het aanpakken van korte termijnproblemen of het aanwijzen van locaties voor windparken. Belangrijk is vooral dat de onderliggende politieke processen – gevormd door machtsverhoudingen, institutionele capaciteiten en botsende (sectorale) belangen – aangepakt worden. Zo kunnen systeemintegratie op zee, medegebruik en internationale samenwerking écht van de grond komen.
Een strategische aanpak van MRP vereist moed en innovatie: moed van beleidsmakers om verder te kijken dan nationale doelstellingen, en innovatie in institutionele kaders die nodig zijn voor een sector- en grensoverschrijdende, langetermijncoördinatie van de ruimte op de Noordzee.