Solid foundations
| Promotie: | E.S. Witte, MSc |
| Wanneer: | 11 juli 2025 |
| Aanvang: | 14:30 |
| Promotors: | prof. dr. ir. T. (Tjisse) van der Heide, prof. dr. L.L. (Laura) Govers |
| Copromotor: | dr. O. (Oscar) Franken |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Science and Engineering |
Herstel van schelpdierbanken door plaatsen van harde ondergronden in de Waddenzee
Schelpdierbanken, gevormd door mossels en oesters, zijn wereldwijd achteruitgegaan door overbevissing, watervervuiling en habitatverlies. Deze soorten zijn afhankelijk van bestaande banken om zich te vestigen en te overleven, waardoor herstel moeilijk wordt zodra een bank verdwijnt. Het herintroduceren van hard substraat kan herstel ondersteunen op waar (kleine) schelpdierpopulaties voorkomen.
In dit proefschrift van Sterre Witte wordt onderzocht hoe hard substraat en predatiedruk, twee sleutelfactoren voor de vestiging van bankvormende schelpdieren, interacteren in verschillende getijdezones. De resultaten zijn direct toepasbaar op het herstellen van schelpdierbanken in de (dieper gelegen delen van) de Waddenzee. Daarmee dragen deze direct bij aan het verbeteren van de kwaliteit van het grootste natuurgebied van Nederland. Daarnaast geeft dit onderzoek ook inzicht in de mogelijkheden voor het herstellen van de inheemse platte oester, die op de rode lijst staat. De resultaten uit dit onderzoek geven zowel richting aan natuurbeheerders en beleidsmakers, als aan toekomstig onderzoek.
Veldexperimenten lieten zien dat bodemgemeenschappen nauwelijks verschilden tussen substraattypen, maar dat inheemse platte oesters zich bij voorkeur op graniet vestigden. Hard substraat verhoogde de biodiversiteit en voedselwebcomplexiteit, maar leidde niet tot bankvorming in de sublittorale zone.
Predatie bleek een sterk beperkende factor, wat onderstreept dat herstel meer vereist dan alleen substraatintroductie. Substraten met een hoge structurele complexiteit boden jonge mosselen en oesters bescherming tegen predatie. Dit suggereert dat het nabootsen van natuurlijke rifstructuren schelpdieren bescherming kan bieden om vestigingsdrempels te overwinnen.
Herstel van schelpdierbanken vereist een combinatie van geschikt substraat, bescherming tegen predatie, structurele complexiteit en oog voor de getijdezone. Dit proefschrift biedt een solide fundament voor het herstel van bankvormende schelpdieren in kustecosystemen met voornamelijk zacht sediment.