Can she be a trucker?

Is ‘de acteur’ een vrouw?

Als je leest: “De vrachtwagenchauffeur zette de radio aan omdat zij wat afleiding nodig had”, verrast het voornaamwoord “zij” je dan? En kan een vrouw “acteur” genoemd worden in plaats van “actrice”? Joanna Porkert onderzocht voor haar promotie hoe jonge meertalige volwassenen gegenderde voornaamwoorden verwerken na verschillende types van functietitels, en of die anders reageren dan jongeren in onderzoeken die jaren geleden zijn uitgevoerd.

Uit Porkerts onderzoek blijkt dat Nederlandse studenten mannelijke functietitels (zoals de zanger) meestal als genderneutraal interpreteren, terwijl Duitse studenten dat niet doen. Dat betekent ook dat - bij pogingen om inclusiever taalgebruik toe te passen - verschillende strategieën nodig zijn in Nederlandse en Duitstalige gebieden, concludeert Porkert.

Porkert keek ook hoe het leren van een tweede taal de verwerking van gender zou kunnen beïnvloeden. Hieruit blijkt dat het leren van een tweede taal de manier waarop je gender verwerkt in de eerste taal kan veranderen, maar dit hangt wel af van hoe goed je die tweede taal beheerst. In de vroegere en gevorderde stadia lijkt er meer invloed te zijn van de tweede taal dan in tussenliggende stadia. Dit biedt nieuwe inzichten in hoe tweetaligheid onderliggende gender categorisatie beïnvloedt.

Ten slotte laat hersenactiviteit (gemeten via EEG) zien dat jonge vrouwen uit Nederland minder sterk reageren op overtredingen van genderstereotypen in hun tweede taal (Engels), maar nog steeds opmerkzaam zijn op biologische gender mismatches (zoals “De moeder… hij…”). Dit zou een indicatie kunnen zijn dat gender stereotypen langzaam minder sterk worden over generaties heen, of dat stereotypen minder een rol spelen in een tweede taal.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/e42b7c0e-a741-415f-b42b-c55b322ea373