Between the lines: unravelling the mechanisms of functional bureaucratic politicisation
Politisering van hoge ambtenaren in democratieën
Idealiter bepalen politici de richting en leveren ambtenaren neutrale expertise en advies aan. Alex Belloir heeft echter bestudeerd wat er gebeurt wanneer ambtenaren steeds meer gepolitiseerd raken. Zijn onderzoek laat zien hoe verschillende factoren – zoals populistisch leiderschap of een gepolariseerd politiek landschap – ambtenaren aanzetten tot (te) politiek gedrag. Belloir baseert zich op enquêtes en interviews met topambtenaren uit onder meer Ierland, Nederland, Noorwegen en Spanje. Ook heeft hij een casestudy gemaakt van de Toeslagenaffaire in Nederland. Het onderzoek toont aan hoe ambtenaren politieke dimensies incorporeren in plaats van onafhankelijk en apolitiek te handelen.
Het onderzoek is gaat niet specifiek in op actuele politieke gebeurtenissen, maar het proefschrift is eerder een sociologische analyse van het gedrag van topambtenaren. Het identificeert zeven mechanismen die deze verschuiving aansturen, waaronder het anticiperen op politieke wensen, het internaliseren van politieke normen, het vervagen van professionele rollen, het zwijgen onder druk, het inspelen op crisisnarratieven, het gebruiken van emotionele of morele rechtvaardigingen en het omgaan met onduidelijke instructies. Gezamenlijk tonen deze mechanismen hoe dagelijkse routines en interpretaties ambtenaren geleidelijk kunnen sturen in een meer politieke richting. Deze verschuiving laat zien dat politisering niet alleen plaatsvindt via politieke benoemingen op hoog niveau, maar ook via de alledaagse keuzes, compromissen en stiltes van degenen die achter de schermen werken.