dr. E.C.L. (Edward Ch L) van der Vliet

Onderwijs Dr. E.Ch.L. van der Vliet 2006-2007:

 

Inleidende eerstejaarscolleges Oude Geschiedenis (werkgroepen en participatie hoorcollege)

 

Tweedejaars Bachelor:

 

Themacollege Geschiedenis van de Politieke cultuur: De Atheense Democratie.

 

Themacollege Nietwesterse geschiesdenis: Het Oude Nabije Oosten.

 

Tweede/derde jaar Bachelor: MinorAntieke cultuur "Atheense democratie", samen met een letterkundige en een archeologe en daarin dus de specifieke (oud)historische inbreng

 

Derdejaars Bachelor: Bronnen en Methoden voor de geschiedenis van Politieke cultuur.

 

Inhoudelijke beschrijving van de beide themacolleges:

 

De Atheense democratie .

De Atheense democratie van de 5de en 4de eeuw v.Chr. was een directe democratie, en een van de weinige historische voorbeelden van een dergelijk systeem. De Atheense democratie had daarbij een massa karakter, met zo'n 45000 burgers van wie 6000 gewoonlijk aan de bijeenkomsten van de volksvergadering deel namen. Het ons zo vertrouwde idee van een democratie die werkt door middel van representatie, was daar afwezig.

Hoe functioneerde dit politieke systeem, dat door tegenstanders gekarakteriseerd werd als in feite stuurloos, of iets anders gezegd, als een kip zonder kop? Verre van dat. Het politieke systeem van de Atheense democratie fungeerde doorgaans goed.

In dit college zal de nadruk liggen op de dynamiek van de Atheense democratie, op de ontwikkelingen die zij doormaakte en de veranderingen die haar politieke bestel in de loop van de tijd onderging. Het accent ligt daardoor niet in de eerste plaats op geleidelijke veranderingen (hoewel die er natuurlijk ook zijn, en hoewel zij ook belangrijk zijn), maar op de krachten en tegenkrachten die in een ontwikkeling en verandering van de politieke verhoudingen resulteren. Verandering betekent daarbij doorgaans niet een formele of institutionele verandering, maar veeleer de verschuiving van een zwaartepunt of de verplaatsing van een politiek centrum. Het gaat dus om spanningsvelden die zich in een bepaalde richting ontwikkelen of de onderliggende oorzaak zijn van een ontwikkeling in een bepaalde richting. Dat gebeurt overigens niet stilzwijgend. Spanningsvelden en tegenstellingen komen tot uitdrukking in een politiek, en meer dan dat, een maatschappelijk debat. Van dat directe debat hebben we, zeker als het om de vijfde eeuw gaat, vrijwel niets over. Maar we kennen wel de weerslag ervan in de tragedie en de komedie. Dus zal bij bijna elk onderwerp ook een tragedie of komedie behandeld moeten worden waarin de principes waar het hier om gaat een centraal thema lijken te staan.

 

 

 

Het oude Nabije Oosten . Geschiedenis van culturen en cultuurcontacten in het licht van het Oriëntalisme.

 

Het Oude Oosten, dus het Nieuwe Westen? Dèze perceptie, niet met vraagteken, maar met uitroepteken, is lange tijd bepalend geweest voor onze benadering van de culturen en de geschiedenis van het, inderdaad, oude, want voor-Griekse, Nabije Oosten. In de laatste decennia is tegen deze als kolonialistisch gekenmerkte benadering een krachtige reactie gekomen, met als vertrekpunt het beroemde boek van Edward Said, Orientalism. Langzaam groeit ons inzicht in de enorme invloed die de culturen van het Nabije Oosten uitgeoefend hebben op de Griekse cultuur. Aan de andere kant is een voorstel om die wortels in Afrika te zoeken (Black Athena van Bernal) krachtig afgewezen. Een derde terrein vormt de geschiedenis van het oude Israël, waar fundamentalistische interpretaties van de oudtestamentische overlevering worden aangevoerd ter ondersteuning van de huidige nationalistische israëlische politiek.

Deze benaderingen van het oude Nabije Oosten zijn het uitgangspunt van dit college. Daarin zal ook ruimte zijn om aandacht te besteden aan de culturen van het oude nabije oosten zelf en hun culturele uitstraling (bijvoorbeeld: het oude Egypte: koningschap, dodencultus, religie en Amarna-tijd; Babylonië: het Gilgamesj-epos en de koning als wetgever; de geschiedenis van het oude Israël); de invloed vanuit het oosten op de Griekse cultuur (West, Burkert, Walcott) en de Griekse beeldvorming van het oosten.

Niet minder belangrijk in het kader van Nietwesterse geschhiedenis echter is de benadering van de wereld van het oosten als typische "oosterse samenelvingen", zoals opgevat door Karl Marx in zijn begrip van de "Aziatische porductiewijze"en de "hydraulic state" van Wittfogel.

.